ถ้าเราให้โอกาสตัวเองอีกครั้ง...ชีวิตจะเปลี่ยนได้แค่ไหน?

บทเรียนชีวิตของ “คุณจุ้น เพิ่มพร มณีสินธุ์” จากเจ้าของร้านข้าวแกง “หอมมะลิ” สู่ผู้ฟื้นชีวิตผู้เคยพลาดพลั้ง ผู้เป็นที่ปรึกษาในโครงการ “โรงเรียนตั้งต้นดี” ในวันนี้คุณจุ้นมาร่วมเป็นแขกรับเชิญรายการ “Made My Day วันนี้ดีที่สุด” พร้อมขนมไทยแสนอร่อยจากฝีมือ พี่ ๆ ในโครงการ “ตั้งต้นดี” นำมาฝาก “พี่เอ๋ นิ้วกลม” ผู้ดำเนินรายการและทีมงาน 

เราอาจเคยเชื่อว่า "ความสำเร็จ" คือการไต่บันไดขึ้นไปให้สูงที่สุด
แต่บางที…ความสำเร็จที่แท้จริง อาจเริ่มต้นในวันที่เราก้าวลงมา ยืนบนดิน
และยื่นมือไปหาคนข้างล่าง ที่ยังไม่กล้าก้าวขึ้นไปไหนเลย

จุดเริ่มต้นที่ (เหมือนจะ) ถูกต้อง

“ตอนก่อนหน้านั้น ผมว่าผมเข้าใจความสำเร็จแบบหนึ่งนะครับ” เพิ่มพร มณีสินธุ์ หรือ “คุณจุ้น” เอ่ยถึงชีวิตช่วงต้น ด้วยรอยยิ้มที่เหมือนจะทบทวนหลายสิ่งไปพร้อมกัน

ชีวิตของเขาเคยเดินอยู่บนทางสายที่ใครต่อใครก็ว่าถูก เป็นนักเรียนดี มีงานดี ทำธุรกิจเองได้ และร่ำรวย

"เรียกง่าย ๆ ว่าต้องเก่ง ต้องรวย ต้องมีชื่อเสียง" คุณจุ้นบอก

และเหมือนใครอีกหลายคน เขาผูกความสุขไว้กับความสำเร็จนั้น เพราะเขาอยากเป็นคนที่ดูแลครอบครัวได้ อยากให้พ่อแม่ภูมิใจ ว่าเขา “ไปได้ไกลกว่าที่ใครคาด”

เขาเริ่มต้นจากการเป็นที่ปรึกษาธุรกิจ ก่อนจะลองเปิดกิจการของตัวเอง “ร้านหอมมะลิ” ร้านข้าวแกงเล็ก ๆ ที่สามย่าน จามจุรีสแควร์ ขายข้าวแกงจานละ 40 บาท แต่ทำรายได้แตะ 10 ล้านบาทในปีแรก
ดูเหมือนเป็นความฝันที่เป็นจริง 

แต่พอได้มาครบทุกอย่าง... เขากลับรู้สึกว่าตัวเองเสียบางอย่างไป

“เวลา กับ สุขภาพครับ” 

เขาอยู่กับความสำเร็จ แต่ไม่ได้อยู่กับคนที่เขารัก เขาส่งเงินไปบ้านได้ แต่ไม่ได้ส่งตัวเองกลับไปในวันที่พ่อแม่อยากกอด

“เรามีแต่ภาพรับปริญญาแปะฝาบ้านให้เขาภูมิใจ แต่วันที่เขาป่วย เราไม่ได้อยู่ตรงนั้น”

วิกฤตโควิด กับคำถามที่เปลี่ยนทิศชีวิต

ช่วงโควิด-19 คือจุดเปลี่ยน ธุรกิจล้ม เขายังจ่ายค่าเช่าและเงินเดือนพนักงานครบ แต่สุดท้าย… ก็หมดแรง ทั้งเงิน ทั้งใจ

ตอนนั้น ผมเริ่มถามตัวเองทุกคืนก่อนนอนว่า…วันนี้ที่ใช้ชีวิตมา เรามีความสุขไหม ? เราได้อะไรจากวันนี้บ้าง…หรือทำไปวัน ๆ ?

คำถามนั้นเปลี่ยนวิธีคิดคุณจุ้น จากความสำเร็จแบบเดิมที่เคยเชื่อมั่น สู่สิ่งใหม่ ความหมายของชีวิตที่ “เรียบง่ายแต่ลึกซึ้ง”

“ผมว่าความสำเร็จในตอนนี้ คือการที่ตื่นมาแล้วรู้สึกว่า โอเค...เรามีความสุขนะ ก่อนนอนก็รู้สึกว่า วันนี้ผ่านไปแล้ว เราไม่ได้เสียใจที่มีมัน”

“ตั้งต้นดี” ไม่ใช่แค่ช่วย แต่เชื่อในศักยภาพ

จุดเปลี่ยนอีกครั้งในชีวิตคุณจุ้น เกิดจากการพบกับคุณธนะชัย สุนทรเวช หรือ “พี่เมฆ” จากสถาบันเพื่อการยุติธรรมแห่งประเทศไทย (TIJ)

ตอนแรกพี่เมฆสนใจร้านหอมมะลิ เพราะขายของคุณภาพดีในราคาที่ทุกคนเข้าถึงได้ แต่พอได้คุยกันลึก ๆ เขาได้รู้ว่า TIJ ไม่ได้แค่พูดเรื่องกฎหมายหรือสิทธิมนุษยชน แต่ลงมือทำ เพื่อคนที่มักถูกลืมที่สุดในระบบ "ผู้พ้นโทษ"

คุณจุ้นเข้าร่วมเป็นที่ปรึกษาในโครงการ “โรงเรียนตั้งต้นดี” ซึ่งมีเป้าหมายเพื่อให้โอกาสผู้เคยพลาด ให้เขากลับมาตั้งหลักในชีวิต เพื่อลดอัตราการกระทำผิดซ้ำ ที่ในไทยสูงถึง 1 ใน 3 ภายใน 3 ปีหลังพ้นโทษ

เขามองเห็นความเป็นมนุษย์ ภายใต้รอยแผลจากอดีต

“ผมไม่เห็นเขาเป็นนักโทษเลยนะครับ ผมเห็นว่าเขาคือคนที่เคยล้ม
แต่พร้อมจะลุก ถ้ามีใครสักคนเชื่อในเขา”

คุณจุ้นเล่าถึงเหตุการณ์ที่ทำให้เขาน้ำตาคลอ 

“มีวันหนึ่ง สมาชิกในโครงการเดินมากอดผมแน่นเลย แล้วบอกว่า ขอบคุณพี่นะ
ผมรู้เลยว่า เราไม่ได้เป็นแค่ที่ปรึกษาอีกแล้ว…เรากลายเป็นญาติกันแล้ว”

ให้โอกาสตัวเอง… เพราะชีวิตไม่จำเป็นต้องสมบูรณ์แบบ

ในเชิงจิตวิทยา การให้โอกาสตัวเอง คือการยอมรับว่าเราไม่ใช่คนเดิมทุกวัน ความผิดพลาดไม่ใช่บทลงโทษ และอดีตไม่ควรเป็นกรงขัง

คุณจุ้นคือภาพแทนของคนที่ ยอมอ่อนโยนกับตัวเอง ก่อนจะกลายเป็นความแข็งแกร่งที่นุ่มนวล และสำหรับใครที่ยังลังเล กลัว ไม่กล้าเริ่มใหม่

“ไม่มีใครสายเกินไปที่จะเริ่มต้น ขอแค่เริ่มจากการฟังหัวใจตัวเองก่อน ว่าเราอยากมีชีวิตแบบไหน แล้วค่อยเดินไปทีละก้าว” 

1. Growth Mindset: ความเชื่อที่ว่าเราพัฒนาได้

จากแนวคิดของ Carol Dweck

“คนที่ประสบความสำเร็จ ไม่ใช่เพราะไม่เคยล้มเหลว แต่เพราะพวกเขาเชื่อว่าตัวเองเรียนรู้และเติบโตได้จากความล้มเหลว”

• เปลี่ยนมุมมองจาก “ฉันทำไม่ได้” เป็น “ฉันยังทำไม่ได้...ตอนนี้”
• ฝึกบันทึกความก้าวหน้าเล็ก ๆ แทนการโฟกัสแต่ผลลัพธ์ใหญ่

2. Self-Compassion: ความเมตตาต่อตัวเอง

จากแนวคิดของ Dr. Kristin Neff

“คุณไม่จำเป็นต้องสมบูรณ์แบบเพื่อจะเริ่มต้นใหม่ คุณแค่ต้องเห็นใจตัวเองในวันที่ยังไม่พร้อม”

• แทนที่จะโทษตัวเองว่า “ฉันแย่” ให้เปลี่ยนเป็น “มันยาก และฉันก็พยายามอยู่”
• ยอมรับว่าเราเป็นมนุษย์ที่ผิดพลาดได้ แล้วก็เริ่มใหม่ได้เช่นกัน

3. Fresh Start Effect: ปรากฏการณ์ทางจิตวิทยาที่ทำให้สมองยอมเริ่มต้นใหม่ได้ง่ายขึ้น

นักจิตวิทยา Katherine Milkman พบว่า

“จุดเริ่มต้นใหม่ เช่น วันจันทร์ วันเกิด ปีใหม่ หรือเหตุการณ์เปลี่ยนแปลงในชีวิต เป็นเหมือนตัวช่วยทางจิตใจ ที่ทำให้เรารู้สึกเหมือนได้ลบกระดานแล้วเริ่มเขียนใหม่อีกครั้ง”

• คุณสามารถสร้าง “Fresh Start” ได้เอง เช่น เขียนจดหมายถึงตัวเอง พับหน้าสมุดใหม่ หรือเปลี่ยนพื้นที่ทำงานเล็กน้อย
• ใช้เหตุการณ์ในชีวิต เช่น การลาออก การย้ายบ้าน หรือแม้แต่ความผิดพลาด มาเป็นจุดเปลี่ยนที่ตั้งต้นใหม่

4. Reframing: มองสิ่งเดิมในมุมใหม่

“มันไม่ใช่จุดจบ มันอาจเป็นจุดเปลี่ยนที่สำคัญที่สุดในชีวิตเรา”

• ถามตัวเองว่า “ฉันเรียนรู้อะไรจากประสบการณ์ที่ผ่านมา?”
• เปลี่ยนคำพูดในหัวจาก “ฉันล้มเหลว” เป็น “ฉันกำลังเปลี่ยนเส้นทาง” 

5. Hope Theory: พลังของความหวัง

จากทฤษฎีของ Charles R. Snyder

“ความหวังไม่ใช่แค่รู้สึกดี ๆ แต่เป็นพลังที่ผลักดันให้เรามีเป้าหมาย วางแผน และลงมือทำ”

• ตั้งเป้าหมายที่เล็กและชัดเจน (SMART goal)
• วางแผนเผื่ออุปสรรค เช่น ถ้าเหนื่อย จะพักยังไง ถ้าท้อ จะโทรหาใคร

เริ่มต้นใหม่ = ไม่ต้องเริ่มจากศูนย์ แต่เริ่มจาก “ตัวเราตอนนี้” ที่มีบทเรียน ความเข้มแข็ง และความกล้าพอที่จะ “ให้โอกาสตัวเอง” อีกครั้ง

เมื่อความหมายของชีวิตคือการได้ให้

ในบทสุดท้ายของบทสนทนา คุณจุ้นบอกว่าเขาฝันให้ “ตั้งต้นดี” กลายเป็น วิสาหกิจเพื่อสังคม ที่มีรายได้เลี้ยงตัวเองได้ และเป็นต้นแบบให้ใครก็ตามที่อยากตั้งต้นใหม่

"ผมไม่ได้อยากช่วยแค่คนพ้นโทษนะครับ...ผมอยากช่วย ‘ทุกคนที่รู้สึกว่าเคยพลาด’ ให้รู้ว่าคุณยังตั้งต้นใหม่ได้เสมอ"

บางทีเราทุกคนก็เหมือนกัน เคยเดินผิดทาง เคยหลงกับคำว่า “สำเร็จ” แต่เมื่อใจเราเริ่มเบา เราจะเริ่มเห็นทางใหม่ที่ชัดขึ้น

เพราะความหมายของชีวิต อาจไม่ใช่การมี “มากกว่าใคร” แต่อาจเป็นเพียงการได้ “มีความสุขร่วมกับใครบางคน” ทุกวันอย่างที่คุณจุ้นค้นพบ

รับชมเรื่องราวของ ‘คุณจุ้น เพิ่มพร มณีสินธุ์ ’ ที่จะเป็นแรงบันดาลใจให้ใครหลายคนได้เห็นคุณค่าของการมีชีวิต หรือได้มุมมองใหม่ ๆ และพร้อมมีวันนี้ดีที่สุดในรายการ “Made My Day วันนี้ดีที่สุด” ทางช่อง Thai PBS หมายเลข 3 หรือ รับชมออนไลน์ผ่านทาง www.thaipbs.or.th/Live ชมย้อนหลังได้ที่ https://www.thaipbs.or.th/program/MadeMyDay/episodes/109199 , รับชมแบบเต็ม Uncut ได้ที่ https://VIPA.me/th/ และรับฟังเต็มได้ที่ https://www.thaipbspodcast.com/podcast/mademyday

แหล่งอ้างอิง

1. Neff, K. D. (2011). Self-compassion: The proven power of being kind to yourself. William Morrow. งานวิจัยของ Kristin Neff แนวคิดเรื่องการให้โอกาสตัวเองและไม่ตัดสินตัวเองจากความล้มเหลวในอดีต
2. Snyder, C. R., Rand, K. L., & Sigmon, D. R. (2002). Hope Theory: A Member of the Positive Psychology Family. In Snyder, C. R. & Lopez, S. J. (Eds.), Handbook of positive psychology (pp. 257–276). Oxford University Press.
ทฤษฎี “ความหวัง” ชี้ให้เห็นว่ามนุษย์สามารถเริ่มต้นใหม่ได้เสมอหากมีเป้าหมาย และแนวทางในการไปสู่เป้าหมายนั้น
3. Brown, B. (2012). Daring Greatly: How the Courage to Be Vulnerable Transforms the Way We Live, Love, Parent, and Lead. Gotham Books.
หนังสือของ Brené Brown สนับสนุนการเปิดใจยอมรับความไม่สมบูรณ์แบบ เพื่อเติบโตและเริ่มใหม่จากจุดที่เราอยู่
4. Frankl, V. E. (2006). Man’s Search for Meaning. Beacon Press.
แนวคิดเรื่อง “ความหมายในชีวิต” ช่วยให้ผู้คนกลับมายืนขึ้นได้แม้ในสภาวะที่เลวร้ายที่สุด
5. American Psychological Association. (2020). Building your resilience.
บทความจาก APA ชี้ว่า "การให้โอกาสตัวเอง" คือหนึ่งในกลไกสำคัญของการฟื้นตัวและเริ่มต้นใหม่อย่างยั่งยืน
6. Duckworth, A. (2016). Grit: The Power of Passion and Perseverance. Scribner.
การมี “ความพากเพียรและความหลงใหลในระยะยาว” คือกุญแจของคนที่เริ่มใหม่ได้สำเร็จ แม้จะล้มมาแล้วหลายครั้ง
7. Harvard Business Review. (2021). How to Reinvent Yourself.
ให้แนวคิดและกรณีศึกษาในการ “เริ่มต้นใหม่ในอาชีพและชีวิตส่วนตัว” สำหรับผู้ที่อยู่ในช่วงเปลี่ยนผ่าน