เสริมความทรงจำจากประสาทสัมผัสการรับรู้กลิ่น
- รู้สู้โรค : กลิ่นกับความทรงจำ
การได้กลิ่น เป็นประสาทสัมผัสเดียวในประสาทสัมผัสทั้ง 5 ที่เชื่อมต่อโดยตรงกับ limbic system ซึ่งเป็นศูนย์กลางของความทรงจำและอารมณ์ในสมอง ทำให้กลิ่นมีพลังมากกว่าภาพหรือเสียงในการปลุกความรู้สึกและประสบการณ์ที่เคยเกิดขึ้น กลิ่นจึงไม่ใช่แค่สิ่งที่เรารับรู้เพื่อความพึงพอใจ แต่เป็นตัวกระตุ้นที่สามารถเรียกคืนเรื่องราว ความรู้สึก และบรรยากาศในอดีตได้อย่างชัดเจน เช่น กลิ่นบ้านเก่าอาจทำให้รู้สึกอบอุ่นใจ หรือกลิ่นน้ำหอมบางชนิดอาจทำให้ย้อนนึกถึงบุคคลสำคัญในชีวิตโดยไม่รู้ตัว อย่างไรก็ตามกลิ่นมีทั้งด้านบวกและด้านลบ บางกลิ่นอาจเชื่อมโยงกับประสบการณ์ที่เจ็บปวดหรือความทรงจำที่ไม่ปลอดภัย ซึ่งอาจส่งผลต่อสภาพจิตใจในระยะยาว หากความรู้สึกนั้นรุนแรงหรือรบกวนชีวิตประจำวัน ผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิตสามารถช่วยให้เราเข้าใจและเยียวยาความรู้สึกเหล่านั้นได้อย่างเหมาะสม
ในทางการแพทย์และจิตวิทยา กลิ่นยังถูกนำมาใช้ในการบำบัด โดยเฉพาะในผู้ป่วยอัลไซเมอร์ระยะเริ่มต้น การใช้กลิ่นที่คุ้นเคยสามารถช่วยกระตุ้นการจดจำและชะลอภาวะความจำเสื่อมได้ ขณะเดียวกันในโลกของการตลาด กลิ่นถูกใช้เป็นเครื่องมือสร้างประสบการณ์และความผูกพันทางอารมณ์กับแบรนด์ เพื่อเพิ่มการจดจำและความรู้สึกลึกซึ้งต่อสินค้าและบริการ ติดตามความรู้ได้จาก ดร.กานต์จนาภา สถิรชวาล ผู้เชี่ยวชาญด้านกลิ่นหอมและเครื่องสำอาง
- ออกกำลังเป็นยา : ท่าบริหารเพื่อพัฒนาการใช้ชีวิตประจำวัน
วิรัตตา ภูมิศิริชโย นักกายภาพบำบัด แนะนำท่าบริหารเพิ่มความปลอดภัยและความมั่นใจในการยกของและการขึ้นบันไดสำหรับผู้สูงวัย โดยออกแบบให้เหมาะกับสภาพร่างกายของแต่ละคน ไม่ว่าจะมีปัญหาหลัง เข่า หรือการทรงตัว
1. การหยิบของจากพื้น ควรเลือกท่าให้เหมาะกับน้ำหนักและสภาพร่างกาย และฝึกการเคลื่อไหวด้วยท่าต่อไปนี้
* ท่าก้มหลัง เหมาะกับของที่มีนำ้หนักเบาและผู้ที่ร่างกายยังรับไหว สามารถก้มหลังหยิบได้ตามธรรมชาติ การฝึกท่านี้ช่วยลดความตึงแข็งของหลัง ไม่ให้กล้ามเนื้อยึดติดจากการหลีกเลี่ยงการก้มตัวนานเกินไป
* ท่า Squat หรือท่านั่งยอง สำหรับของหนักขึ้นหรือผู้ที่อาการปวดหลัง ซึ่งท่านี้จะใช้กำลังกล้ามเนื้อขาเป็นหลัก หลังตรง ลดการกดทับกระดูกสันหลัง
* ท่า Hip Hinge หรือท่าพับสะโพก สำหรับผู้ที่มีอาการปวดเข่า เน้นการทำงานของกล้ามเนื้อใหญ่บริเวณสะโพก ก้น และต้นขาด้านหลัง ซึ่งเหมาะกับการยกของหนักอย่างปลอดภัย
2. การก้าวขึ้นบันได ควรเสริมความแข็งแรงและการทรงตัว โดยฝึกได้ด้วยท่าบริหารดังนี้
* ฝึกยืนขาเดียวและยกขาช้า ๆ ช่วยพัฒนาการทรงตัว และเพิ่มความมั่นคงของกล้ามเนื้อรอบข้อเท้าและสะโพก
* ท่า Lunges หรือท่าย่อตัวก้าวหลัง ก้าวขาข้างหนึ่งไปด้านหลัง แล้วย่อตัวลง เพื่อเสริมกำลังขาข้างหน้า ซึ่งเป็นกล้ามเนื้อหลักที่ใช้ดันตัวขึ้นบันได
* ฝึกก้าวขึ้น-ลงขั้นเตี้ย เริ่มจากขั้นที่ต่ำก่อน ลงน้ำหนักและดันตัวขึ้นสลับขาไปเรื่อย ๆ เมื่อมั่นใจแล้วจึงค่อยเพิ่มความสูงของขั้น เพื่อสร้างความมั่นใจและลดความเสี่ยงการหกล้ม
ติดตามชมในรายการคนสู้โรค วันเสาร์ที่ 22 พฤศจิกายน 2568 เวลา 07.30 – 08.00 น. ทางไทยพีบีเอส หรือ รับชมสดออนไลน์ทาง www.thaipbs.or.th/Live
ข่าวดึก
