รู้ทันกันได้ : คอนแทคเลนส์ปลอม...ใช้แล้วเสี่ยงตาบอด

คอนเทคเลนส์กลายเป็นอุปกรณ์แก้ไขสายตาที่ได้รับความนิยมสูงในปัจจุบัน เนื่องจากความสะดวกสบายและไม่กีดขวางการใช้ชีวิตประจำวัน อย่างไรก็ตาม ปัญหาคอนเทคเลนส์ปลอมและการใช้งานที่ไม่ถูกต้องกำลังเป็นภัยเงียบที่คุกคามสุขภาพดวงตาของผู้บริโภคจำนวนมาก

ทำไมต้องระวังคอนเทคเลนส์ปลอม

รองศาสตราจารย์ นายแพทย์ศักดิ์ชัย วงศกิตติรักษ์ ประธานวิชาการ ราชวิทยาลัยจักษุแพทย์แห่งประเทศไทย ได้ยืนยันว่าคอนเทคเลนส์ถือเป็นหนึ่งในเครื่องมือแพทย์ตามพระราชบัญญัติเครื่องมือแพทย์ พ.ศ. 2551

ความเสี่ยง 4 ประการของคอนเทคเลนส์เถื่อน:

1. วัสดุไม่ได้มาตรฐาน - กระบวนการผลิตที่ไม่ดีทำให้ผิวไม่เรียบ อาจครูดกระจกตาจนเกิดอันตราย
2. ขนาดและความโค้งไม่เหมาะสม - คอนเทคเลนส์แต่ละชนิดมีค่าสายตา ขนาด และความโค้งที่แตกต่างกัน หากไม่เหมาะกับดวงตาอาจก่อให้เกิดอันตราย
3. การเก็บรักษาไม่ถูกต้อง - การควบคุมอุณหภูมิที่ไม่เหมาะสมอาจทำให้วัสดุเสื่อมสภาพหรือมีเชื้อโรคปนเปื้อน
4. ไม่สามารถระบุที่มาได้ - ผู้บริโภคไม่ทราบว่าผลิตจากไหน ใช้วัสดุอะไร และใช้ได้นานเท่าใด

วิธีเลือกซื้อคอนเทคเลนส์ที่ปลอดภัย

1. แหล่งที่ซื้อน่าเชื่อถือ

เลือกซื้อจากร้านค้าหรือคลินิกที่มีใบอนุญาตถูกต้องตามกฎหมาย หลีกเลี่ยงการซื้อจากแหล่งออนไลน์ที่ไม่มีหลักฐานชัดเจน

2. ฉลากภาษาไทยและเลขอย่าง (อย.)

ตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข คอนเทคเลนส์ที่นำเข้าถูกต้องจะต้องมี:

• ใบกำกับเอกสารเครื่องมือแพทย์เป็นภาษาไทย
• เลขอนุญาต "อย." ตามด้วยตัวเลข 9-10 หลัก

3. ราคาสมเหตุสมผล

ราคาที่ถูกผิดปกติอาจเป็นสัญญาณของสินค้าปลอมหรือไม่ได้มาตรฐาน ควรเปรียบเทียบราคากับแหล่งที่น่าเชื่อถือ

วัสดุที่ใช้ทำคอนเทคเลนส์

• แบบนิ่ม - นุ่มสบาย ใส่แล้วรู้สึกได้ว่ามีน้อยกว่าแบบอื่น
• แบบกึ่งแข็งกึ่งนิ่ม - คุณสมบัติผสมระหว่างนิ่มและแข็ง
• แบบแข็ง - แข็งกว่า มักใช้ในกรณีพิเศษ

คอนเทคเลนส์รุ่นใหม่มักผลิตจากวัสดุที่มีส่วนผสมของความชุ่มชื้น (Moisturizer) ทำให้ใส่สบายและเหมาะสมกับดวงตามากขึ้น

จุดเสี่ยงของดวงตาเมื่อใส่คอนเทคเลนส์

กระจกตาดำ คือส่วนที่สำคัญที่สุดของดวงตา ทำหน้าที่ให้แสงและภาพเข้าไปในดวงตา คอนเทคเลนส์จะไปประกบปิดบริเวณนี้โดยตรง

เมื่อใส่คอนเทคเลนส์แล้ว กระจกตาดำจะถูกปิดทับทำให้:

• การถ่ายเทอากาศลดลง
• กระจกตาอาจขาดออกซิเจน
• เพิ่มความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ
• อาจนำไปสู่อาการตาแดง เจ็บตา เคืองตา
• ในกรณีรุนแรงอาจกระจกตาติดเชื้อจนถึงขั้นตาบอดหรือสูญเสียดวงตา

ข้อควรปฏิบัติในการใช้คอนเทคเลนส์

1. ซื้อจากแหล่งที่น่าเชื่อถือ

เลือกซื้อจากสถานที่ที่มีเลขอนุญาต อย. ชัดเจน เพื่อให้มั่นใจว่าสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยาได้ตรวจสอบคุณภาพแล้ว

2. ใช้ให้ถูกประเภท

• แบบใช้ครั้งเดียวทิ้ง (Daily) - ใช้แล้วทิ้งภายใน 1 วัน
• แบบรายสัปดาห์ (Weekly) - ใช้ได้ประมาณ 1 สัปดาห์
• แบบรายเดือน (Monthly) - ใช้ได้ประมาณ 1 เดือน

ห้ามใช้เกินกำหนด เพราะคุณภาพจะเสื่อมลงและเพิ่มความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ

3. รักษาความสะอาด

การติดเชื้อที่กระจกตาอาจลุกลามเข้าไปในดวงตาถึงขั้นต้องผ่าตัดเสียดวงตาได้

ระยะเวลาที่เหมาะสมในการใส่คอนเทคเลนส์

แพทย์แนะนำว่า ใส่น้อยชั่วโมงที่สุดเท่าที่จำเป็น โดยเปรียบเทียบเหมือนมี "โควต้า" ในการใส่ประมาณ 5,000 ชั่วโมงที่จะรู้สึกสบายตา

การคำนวณโควต้า:

• ถ้าใส่วันละ 4-5 ชั่วโมง = ใช้ได้หลายปี
• ถ้าใส่วันละ 10-12 ชั่วโมง = อาจใช้ได้แค่ 5-6 ปี ก็เริ่มไม่สบายตา

คำแนะนำ:

• ใส่เฉพาะเมื่อจำเป็น เช่น ตอนออกงาน
• พอกลับถึงบ้านควรถอดออกทันที
• ควรมีแว่นสำรองไว้ด้วย

สิ่งต้องห้ามเด็ดขาดเมื่อใช้คอนเทคเลนส์

1. ห้ามใส่นอน

ไม่ว่ากรณีใดทั้งสิ้น แม้ว่าโฆษณาจะบอกว่า "ใส่นอนได้" ก็ตาม เพราะช่วงเวลาที่นอนเป็นช่วงที่กระจกตาดำจะได้รับออกซิเจนจากเปลือกตา การใส่คอนเทคเลนส์ไว้จะทำให้กระจกตาแห้งและขาดออกซิเจน

อาการที่อาจเกิดขึ้น:

• ตาแดงเคืองตาเมื่อตื่น
• คอนเทคเลนส์หลุดไปซ่อนที่เบ้าตาด้านใน
• เพิ่มความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ

2. ห้ามใส่ว่ายน้ำ

น้ำในสระอาจมีเชื้อโรคที่เป็นอันตรายต่อดวงตา

3. ห้ามใช้ร่วมกับผู้อื่น

คอนเทคเลนส์เป็นของใช้ส่วนตัว การแบ่งใช้กับเพื่อนอาจทำให้เชื้อโรคแพร่กระจายได้

4. ห้ามใส่ซ้อนทับกัน

บางคนอาจลืมว่าใส่ไว้แล้วและใส่ซ้ำอีกชั้น ซึ่งเป็นอันตรายอย่างยิ่ง

การดูแลรักษาคอนเทคเลนส์อย่างถูกวิธี

ใช้น้ำยามัลติเพอร์โพส (Multipurpose Solution) เท่านั้น ซึ่งมีคุณสมบัติ:

• ฆ่าเชื้อโรค
• ล้างทำความสะอาด
• แช่เก็บรักษา

ห้ามใช้:

• น้ำก๊อก - มีเชื้อโรค
• น้ำเกลือล้างแผล - มีโอกาสมีเชื้อโรค
• น้ำดื่มทั่วไป - ไม่ปลอดเชื้อ

วิธีดูแล

• เปลี่ยนน้ำยาทุกวัน - อย่าประหยัดใช้ซ้ำ
• ล้างมือให้สะอาด ก่อนสัมผัสคอนเทคเลนส์
• ใช้ตลับเก็บที่สะอาด และเปลี่ยนตามระยะเวลาที่แนะนำ

การพกพา

• ตลับเก็บคอนเทคเลนส์
• น้ำยาสำหรับล้างและแช่
• แว่นสำรองสำหรับใช้สลับ

คำแนะนำจากจักษุแพทย์เกี่ยวกับการใช้คอนเทคเลนส์

ควรพบจักษุแพทย์เพื่อ:

• ตรวจสอบว่าดวงตาเหมาะสมกับการใส่คอนเทคเลนส์หรือไม่
• ตรวจค่าสายตาที่แม่นยำ
• วัดขนาดและความโค้งของกระจกตาเพื่อเลือกคอนเทคเลนส์ที่เหมาะสม
• รับคำแนะนำในการใช้งานที่ถูกต้อง

กลุ่มที่ไม่เหมาะกับการใส่คอนเทคเลนส์:

• ผู้ที่เป็นต้อหิน (Glaucoma)
• ผู้ที่มีปัญหาดวงตาบางชนิด

การตรวจติดตาม

แนะนำให้พบจักษุแพทย์ปีละ 1 ครั้ง เพื่อ:

• ตรวจสุขภาพดวงตา
• ประเมินความเหมาะสมในการใช้คอนเทคเลนส์ต่อไป
• ปรับค่าสายตาหากมีการเปลี่ยนแปลง

สัญญาณเตือนที่ต้องพบแพทย์ทันที

• ตาแดง เคืองตา
• รู้สึกบาดเจ็บหรือเจ็บตา
• มองเห็นไม่ชัด
• มีตุ่มหรือแผลบริเวณดวงตา

สรุป: เคล็ดลับการใช้คอนเทคเลนส์อย่างปลอดภัย

1. เลือกซื้อจากแหล่งที่เชื่อถือได้ ตรวจสอบเลขอนุญาต อย.
2. พบจักษุแพทย์ก่อนใช้ครั้งแรก และตรวจติดตามปีละครั้ง
3. ใส่น้อยชั่วโมงที่สุดเท่าที่จำเป็น ประมาณ 4-5 ชั่วโมงต่อวัน
4. ถอดออกทันทีเมื่อกลับบ้าน มีแว่นสำรองสลับใช้
5. ห้ามใส่นอน ไม่ว่ากรณีใด
6. ห้ามใส่ว่ายน้ำ หรือสัมผัสน้ำ
7. ห้ามใช้ร่วมกับผู้อื่น เป็นของใช้ส่วนตัว
8. ใช้น้ำยาที่ถูกต้อง เปลี่ยนทุกวัน
9. รักษาความสะอาด ล้างมือก่อนสัมผัส
10. ใช้ตามระยะเวลาที่กำหนด ห้ามใช้เกินกำหนด

การใช้คอนเทคเลนส์อย่างถูกวิธีและปลอดภัยจะช่วยให้คุณมีดวงตาที่แข็งแรง สามารถใช้ชีวิตได้อย่างสะดวกสบายโดยไม่ต้องกังวลเรื่องสุขภาพดวงตา อย่าลืมว่าการประหยัดในระยะสั้นอาจทำให้เสียค่าใช้จ่ายมหาศาลในการรักษาในภายหลัง การเลือกใช้คอนเทคเลนส์ที่มีคุณภาพและปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์คือทางเลือกที่ดีที่สุดสำหรับสุขภาพดวงตาของคุณในระยะยาว