“จากการตรวจสอบข้อเท็จจริง สู่การสร้างภูมิคุ้มกันข่าวปลอมในยุค AI”
นับตั้งแต่เดือนมกราคม พ.ศ. 2568 เป็นต้นมา Thai PBS Verify พบข่าวลวงรูปแบบใหม่ที่ขยายตัวอย่างต่อเนื่องบนโลกออนไลน์ โดยเฉพาะข่าวที่เกี่ยวข้องกับ “ดารา” และ “อินฟลูเอนเซอร์ชื่อดัง” ซึ่งถูกปลอมแปลงหรือแอบอ้างให้เชิญชวนประชาชนซื้อยารักษาโรคหลากหลายชนิด ชวนลงทุน ไปจนถึงข่าวปลอมว่าถูกจับกุมหรือเสียชีวิตอย่างกะทันหัน ภายในเวลาเพียงไม่กี่เดือน มีข่าวลวงลักษณะนี้ถึง 12 ข่าว ที่ถูกแชร์ในวงกว้าง โดยส่วนใหญ่มาในรูปแบบ คลิปวิดีโอปลอม ซึ่งมีทั้งการตัดต่อแบบหยาบที่ยังพอมองออก ไปจนถึง Deepfake วิดีโอและเสียง ที่แนบเนียนและสมจริงอย่างยิ่ง พร้อมพาดหัวเร้าที่กระตุ้นอารมณ์และความสงสัยของผู้รับสาร จนทำให้ผู้คนบางส่วนหลงเชื่อและส่งต่อข้อมูลเหล่านั้นในเวลาเพียงเสี้ยววินาที
ตัวอย่างคลิปปลอมล่าสุดที่พบ
จาก “การตรวจสอบข้อเท็จจริง” สู่ “การรู้เท่าทันเทคโนโลยี”
ตลอดระยะเวลาการดำเนินงานของ Thai PBS Verify เรามุ่งมั่นทำหน้าที่ในฐานะ “หน่วยตรวจสอบข้อเท็จจริงของสื่อสาธารณะ” ที่ ไม่ฝักใฝ่ฝ่ายใด ไม่แสวงหาผลกำไร และยึดประชาชนเป็นศูนย์กลาง เป้าหมายไม่ใช่เพียง “การจับผิดข่าวปลอม” แต่คือการ สร้างภูมิคุ้มกันทางปัญญาให้สังคมไทยรู้เท่าทันข้อมูลข่าวสารที่บิดเบือนและเทคโนโลยีที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว เราตระหนักดีว่าปัญหาข่าวลวงและข้อมูลบิดเบือน (Disinformation) มิได้หยุดอยู่ที่ข้อความหรือภาพนิ่งอีกต่อไป เทคโนโลยี AI โดยเฉพาะ Deepfake ได้กลายเป็นเครื่องมือทรงพลังในการสร้าง “ความจริงจำแลง” ที่หลอกสายตาและหูของผู้คนได้อย่างแนบเนียน การพัฒนาเทคโนโลยีดังกล่าวจึงเป็นทั้งความท้าทายและหน้าที่ใหม่ของสื่อสาธารณะ ในการสกัด ยับยั้ง และให้ความรู้กับสังคมควบคู่กันไป
Thai PBS Verify: สื่อสาธารณะในยุคของข้อมูลเท็จเสมือนจริง
บทบาทของ Thai PBS Verify ในวันนี้จึงไม่ได้จำกัดอยู่ที่ “การตรวจสอบข้อเท็จจริงของข่าวปลอม” เท่านั้น แต่ยังรวมถึงภารกิจในการ ส่งเสริมการรู้เท่าทันสื่อและ AI (AI Literacy) เพื่อให้ประชาชนเข้าใจกลไกของเทคโนโลยีที่อยู่เบื้องหลังข่าวปลอมยุคใหม่ เช่น การสร้างภาพหรือเสียงจำลองโดย AI การใช้โมเดลภาษาสร้างข้อความปลอมที่ดูสมจริง และการใช้แพลตฟอร์มโซเชียลมีเดียในการกระจายข่าวเท็จอย่างเป็นระบบ
Thai PBS Verify จึงทำหน้าที่เป็น “แนวหน้า” ในการต่อสู้กับข้อมูลเท็จ ผ่านสองมิติหลักคือ การตรวจสอบและเปิดเผยความจริง (Verification & Public Accountability) การให้ความรู้และสร้างภูมิคุ้มกันทางดิจิทัล (Education & Digital Resilience) โดยเฉพาะในยุคที่ปัญญาประดิษฐ์ (AI) ถูกใช้ในการหลอกลวง ตั้งแต่ สแกมเมอร์ออนไลน์ ไปจนถึง Deepfake ทางการเมือง การรู้เท่าทันเทคโนโลยีจึงไม่ใช่เรื่องของนักข่าวหรือผู้เชี่ยวชาญเท่านั้น แต่เป็น ทักษะชีวิตของประชาชนทุกคนในสังคมดิจิทัล
