ในยุคที่โลกออนไลน์เชื่อมโยงผู้คนเข้าด้วยกัน การสร้างมิตรภาพผ่านความชอบหรือความสนใจที่คล้ายคลึงกันเป็นเรื่องง่าย แต่น่าเป็นห่วงว่า "มิตรภาพ" เหล่านี้อาจกลายเป็น "มิจฉาชีพ" หรือ "สแกมเมอร์" ที่หลอกล่อให้เราตายใจและหลงเชื่อ จนยอมให้ข้อมูลส่วนตัวสำคัญ ก่อให้เกิดความสูญเสียโดยไม่ทันตั้งตัว
TIC TAC TECH เรื่องไม่เล็กเทคโนโลยี ได้ทดสอบภูมิคุ้มกันการหลอกลวงออนไลน์ผ่านกิจกรรม "ภารกิจลับจับจุดคนใจอ่อน" โดยทีมงานได้จัดบูธกิจกรรมให้นักศึกษามหาวิทยาลัยกรอกแบบสอบถามเพื่อหาเพื่อนร่วมกลุ่มคอมมิวนิตี้ตามไลฟ์สไตล์ที่ชื่นชอบ แบบสอบถามนี้แบ่งเป็นระดับของข้อมูลที่ต้องกรอก ตั้งแต่ข้อมูลพื้นฐานไปจนถึงข้อมูลส่วนตัวอย่างเลขบัตรประชาชนและเลขบัญชีธนาคาร
ผลการทดสอบพบว่าจากอาสาสมัคร 35 คน มีถึง 26 คนที่หลงให้ข้อมูลกับทีมงานทั้งหมด มีเพียง 9 คนเท่านั้นที่ไหวตัวทัน นักศึกษาหลายคนเอะใจกับแบบสอบถาม โดยสังเกตว่าไม่มีชื่อบริษัทหรือแหล่งข้อมูลที่ชัดเจน รวมถึงการถามข้อมูลส่วนตัวมากเกินไป ซึ่งเป็นสัญญาณอันตรายที่ควรระวัง ขณะที่บางคนกรอกข้อมูลไปแบบมั่วๆ เพื่อป้องกันตัวเอง แต่หลายคนก็ยังให้ข้อมูลไปด้วยความไว้ใจหรือถูกล่อด้วยของแถม ที่น่าสนใจคือ นักศึกษาหลายคนเคยมีประสบการณ์โดนสแกมเมอร์หลอกมาก่อน โดยเฉพาะการชวนทำงานออนไลน์ หรือแอดมินตอบแชท แต่กระนั้นก็ยังหลงเชื่อและให้ข้อมูลกับทีมงานอยู่ดี สะท้อนให้เห็นว่าแม้จะเคยมีประสบการณ์ แต่หากไม่ระมัดระวังก็ยังมีโอกาสตกเป็นเหยื่อได้อีก
รองศาสตราจารย์จากศูนย์ทนายความไซเบอร์ ได้อธิบายเทคนิคการหลอกลวงของสแกมเมอร์ว่า เริ่มจากการค่อยๆ สร้างความสัมพันธ์และความไว้วางใจ เมื่อมีการพูดคุยกันระยะหนึ่ง เหยื่อจะเริ่มเปิดใจ จากนั้นมิจฉาชีพจะเริ่มชักชวนให้ลงทุน โดยอาจให้ยูสเซอร์เนมและพาสเวิร์ดกับเหยื่อเพื่อสร้างภาพลวงตาว่ามีกำไร เมื่อเหยื่อหลงเชื่อและโอนเงินเข้าไป กราฟผลตอบแทนก็จะถูกปรับให้สูงขึ้น ทำให้เหยื่อเพิ่มเงินลงทุนมากขึ้นเรื่อยๆ
กรณีที่พบว่ามีความเสียหายสูงสุดอยู่ที่ประมาณ 23 ล้านบาท เป็นการหลอกลวงผ่านอินสตาแกรมและชักชวนให้ลงทุน งานวิจัยระดับชาติระบุว่า การพูดคุยกับคนแปลกหน้าออนไลน์เพิ่มโอกาสถูกหลอกถึง 57% หรือมากกว่าครึ่ง สแกมเมอร์มักจะหลอกด้วยผลตอบแทนที่สูงเกินจริง เช่น ลงทุน 1,000 บาท ได้คืน 300 บาทในวันเดียว ซึ่งไม่มีอยู่จริง
การหลอกลวงไม่ได้มาในรูปแบบเดียว จากเรื่องราวของผู้เคยตกเป็นเหยื่อ พบว่ามีทั้งการแอบอ้างเป็นหมอ ชวนคุยจนเหมือนถูกจีบ การเสนอขายกระเป๋าแบรนด์เนมในราคาถูกผิดปกติ หรือแม้แต่การแอบอ้างเป็นครูจากต่างจังหวัดหยอดคำหวานเพื่อขอเงิน ซึ่งเมื่อตรวจสอบพบว่าเป็นการนำรูปผู้อื่นมาสร้างบัญชีปลอม
การรู้เท่าทันมิจฉาชีพออนไลน์เริ่มต้นที่การไม่เชื่อใจคนแปลกหน้าง่าย ๆ และรักษาข้อมูลส่วนตัวไว้อย่างดี ไม่ว่าจะเป็นชื่อ-นามสกุล ที่อยู่ หรือข้อมูลทางการเงิน หากพบว่าอีกฝ่ายมีพฤติกรรมน่าสงสัย เช่น รูปโปรไฟล์ดูไม่เป็นธรรมชาติ สนใจใส่ใจมากเกินไป สอบถามเรื่องส่วนตัวบ่อย หรือขอความช่วยเหลือทางการเงิน ควรทำการบล็อกทันทีเพื่อยุติการหลอกลวง
สำหรับผู้ที่ตกเป็นเหยื่อแล้ว ควรดำเนินการดังนี้
นอกจากนี้ ยังมีการจำลองสถานการณ์สแกมเมอร์หลอกลวงผ่านเรื่องราวของแม่ลูกคู่หนึ่ง เมื่อแม่ถูกหลอกให้โอนเงิน 50,000 บาท ไปทำบุญจารึกชื่อบนกำแพงวัด ซึ่งปรากฏว่าเป็นมิจฉาชีพแก๊ง "ทำบุญลวงโลก" ที่ใช้บัญชีชื่อ "นางสาวบุญบารมี เลิศลาภนภาลัย" โกงเงินเหยื่อรายใหญ่ สะท้อนให้เห็นว่าการหลอกลวงทำได้หลายรูปแบบ แม้แต่การแอบอ้างเรื่องศาสนาและความเชื่อ
ติดตามชมได้ในรายการ TIC TAC TECH เรื่องไม่เล็กเทคโนโลยี วันอาทิตย์ที่ 13 เมษายน 2568 เวลา 06.05 - 06.30 น. ทางไทยพีบีเอส หรือรับชมทีวีออนไลน์ทาง www.thaipbs.or.th/Live
TIC TAC TECH เรื่องไม่เล็กเทคโนโลยี
เรียนออนไลน์
แอปเดลิเวอรี่ ไม่ได้มีดีแค่ส่งอาหาร
รีวิว
เด็กกับการซื้อของออนไลน์
สังคมไร้เงินสด
ใครหนอ ทำให้ลูกเราติดเกม
แอ็กหลุม ตัวตนลับในโลกโซเชียลมีเดีย
ล่อลวงเด็กทางออนไลน์
อ้ายเบอร์หลอกลวง
นักรีวิวรับจ้าง
เล่นเกม หรือ เล่นพนันออนไลน์
แปลภาษาด้วยเทคโนโลยี เชื่อได้จริงหรือ ?
หารายได้เสริมออนไลน์
TikTok
เรียนคอร์สออนไลน์ ไม่วายโดนหลอก
กระแสข่าวออนไลน์ ยิ่งเสพยิ่งเครียด
AI อ้ายมาหลอกเรา…รึเปล่า?
รู้ให้ทัน มิตร หรือ มิจ(ฉาชีพ) ออนไลน์
Influencer วัยใส เสี่ยงภัยรึเปล่า?
Call Center รู้เขาหลอก แต่ทำไมยังให้หลอก(อีก)
TIC TAC TECH เรื่องไม่เล็กเทคโนโลยี
เรียนออนไลน์
แอปเดลิเวอรี่ ไม่ได้มีดีแค่ส่งอาหาร
รีวิว
เด็กกับการซื้อของออนไลน์
สังคมไร้เงินสด
ใครหนอ ทำให้ลูกเราติดเกม
แอ็กหลุม ตัวตนลับในโลกโซเชียลมีเดีย
ล่อลวงเด็กทางออนไลน์
อ้ายเบอร์หลอกลวง
นักรีวิวรับจ้าง
เล่นเกม หรือ เล่นพนันออนไลน์
แปลภาษาด้วยเทคโนโลยี เชื่อได้จริงหรือ ?
หารายได้เสริมออนไลน์
TikTok
เรียนคอร์สออนไลน์ ไม่วายโดนหลอก
กระแสข่าวออนไลน์ ยิ่งเสพยิ่งเครียด
AI อ้ายมาหลอกเรา…รึเปล่า?
รู้ให้ทัน มิตร หรือ มิจ(ฉาชีพ) ออนไลน์
Influencer วัยใส เสี่ยงภัยรึเปล่า?
Call Center รู้เขาหลอก แต่ทำไมยังให้หลอก(อีก)