อิ่มมาก ง่วงมาก อยากนอนสักงีบ อาการที่เกิดกับใครหลายคน โดยเฉพาะมื้อเที่ยงที่มักทำให้รู้สึกมากเป็นพิเศษ บางคนเข้าใจว่าเป็นเรื่องปกติของการอิ่มท้อง แต่หากง่วงจนอึดอัด หนักหัว มึนเหมือนพลังถูกดูด นั่นอาจไม่ใช่เรื่องปกติ เพราะอาจหมายถึง ระดับน้ำตาลในเลือดกำลังพุ่ง ตกเร็วผิดปกติ ซึ่งเป็นสัญญาณของภาวะดื้อต่ออินซูลิน และเบาหวานระยะเริ่มต้น
นพ.เจษฎ์ บุณยวงศ์วิโรจน์ รองผู้อำนวยการโรงพยาบาลมหาราช นครราชสีมา เจ้าของเพจ "หมอเจด" ชวนสังเกต 5 อาการ "ง่วงแบบไหนไม่ใช่ง่วงเพราะอิ่มเฉย ๆ
ง่วงตาแทบลืมไม่ขึ้น
น้ำตาลในเลือดพุ่งสูง ร่างกายจะหลั่งอินซูลินออกมามากเพื่อรีบนำน้ำตาลไปเก็บ พอน้ำตาลตกฮวบเร็วเกินไป สมองจะขาดพลังงานชั่วคราว จึงเกิดอาการง่วงหลับตาแทบไม่ขึ้น หากใครเจออาอาการเหล่านี้บ่อย ลองลดแป้งขัดสี มื้อกลางวันเปลี่ยนเป็นโปรตีน+ผัก
สมองเบลอ คิดช้าลง
รู้สึกเบลอ คิดช้าลง อาการนี้หลายคนเรียกว่า brain fog สมองประมวลผลช้าลง คิดอะไรไม่ออก จำอะไรไม่ค่อยได้ หรือพูดแล้วรู้สึกเชื่อมต่อคำไม่ค่อยทัน นี่คือสัญญาณว่า "น้ำตาลในเลือดไม่นิ่ง" ทำให้พลังงานส่งไปเลี้ยงสมองแบบไม่ต่อเนื่อง
ใครเจออาอาการเหล่านี้ ลองปรับกินอาหารย่อยง่าย เพิ่มโปรตีน ไขมันดี เช่น ถั่วอัลมอนด์ ไข่ต้ม หรือโยเกิร์ตไม่หวานช่วงสาย/บ่าย เพื่อให้เลือดและกลูโคสไปเลี้ยงสมองแบบนิ่งต่อเนื่อง
มือสั่น ใจสั่น หรือหิวซ้ำหลังมื้อ
บางคนกินข้าวเสร็จต้องขอของหวานตบท้ายทุกครั้ง ไม่ใช่เพราะนิสัยอย่างเดียว แต่น้ำตาลเหวี่ยงจนร่างกายอยากได้ "โดพามีน" มาชดเชย นพ.เจษฎ์ ระบุอีกว่า ลองเปลี่ยนของหวานมาแทนด้วยผลไม้ GI ต่ำ อย่างเบอร์รี่/ฝรั่ง/ส้มโอ หรือจิบน้ำเปล่าเยอะ ๆ ช่วยได้
หงุดหงิดง่าย อารมณ์เหวี่ยงโดยไม่มีเหตุผล
บางคนช่วงบ่าย ๆ เริ่มโมโหง่าย เหมือนอารมณ์เหวี่ยงขึ้น เป็นผลจากระดับน้ำตาลในเลือดที่ เหวี่ยงขึ้น–ลงรุนแรง จนไปรบกวนฮอร์โมนควบคุมอารมณ์ เช่น เซโรโทนิน และโดพามีน นพ.เจษฎ์ ระบุว่า ลองลดน้ำตาลแฝงที่เราไม่รู้ตัว เช่น ชาเย็น ชาไข่มุก เครื่องดื่มหวานจัด ไม่ต้องหักดิบในวันเดียว ลดทีละแก้ว ทีละ 30-50% ก็ช่วยให้อารมณ์นิ่งขึ้นได้แล้ว
หิวเร็วภายใน 1-2 ชม. หลังอาหาร
หากเพิ่งกินไม่นานแต่รู้สึกหิวอีกแบบมือสั่น ใจสั่น นั่นคือสัญญาณว่าน้ำตาลในเลือดพุ่งสูงเร็ว แล้วตกฮวบ อินซูลินหลั่งมากเกินจนดึงน้ำตาลออกจากเลือดต่ำกว่าปกติ ทำให้สมองส่งสัญญาณ "กินเพิ่มเดี๋ยวนี้" แนะนำลดแป้งขาว เพิ่มโปรตีนและไฟเบอร์ เช่น ข้าวกล้อง + ปลา + ผักต้ม ช่วยให้อิ่มนานและไม่เหวี่ยง
หากเจออาการแบบที่เล่าติดต่อเกินสัปดาห์ละ 3 ครั้ง อย่ารอให้ร่างกายส่งสัญญาณ เริ่มจากมื้อเดียวก่อนก็ได้ ลดแป้งขัดสี เพิ่มโปรตีนและผัก เดินเบา ๆ หลังอาหาร 10 นาที แค่เริ่มถูกจุด น้ำตาลจะนิ่งลง อาการง่วง หิว เพลีย สมองมืด จะดีขึ้นภายใน 1 สัปดาห์แน่นอน
อินซูลิน คืออะไร เกี่ยวข้องกับใครบ้าง
มาถึงตรงนี้ หลายคนคงเริ่มเข้าใจแล้วว่า "อาการง่วงหลังอาหาร" อาจไม่ใช่แค่ง่วง เพราะอาจเชื่อมโยง เกี่ยวข้องกับระบบในร่างกายด้วย ผู้ป่วยเบาหวาน หรือคนที่มีความใกล้ชิดเป็นผู้เป็นโรคเบาหวาน มักจะคุ้นเคยกับคำว่า อินซูลิน
"อินซูลิน" เป็นฮอร์โมนสำคัญที่ "ตับอ่อน" สร้างขึ้น มีหน้าที่หลักคือ ช่วยนำน้ำตาลในเลือดไปยังเนื้อเยื้อต่าง ๆ ของร่างกาย เพื่อสร้างเป็นพลังงาน เมื่ออินซูลินทำงานได้ดี ระดับน้ำตาลในเลือดจะสมดุล ไม่สูงหรือต่ำเกินไป
แต่สำหรับผู้เป็นโรคเบาหวาน ไม่สามารถนำน้ำตาลในเลือดไปใช้เป็นพลังงานได้เต็มที่ เนื่องจากขาดฮอร์โมนอินซูลิน มีผลให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงขึ้น
อ้างอิงข้อมูล : หมอเจด - นพ.เจษฎ์ บุณยวงศ์วิโรจน์, คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล
อ่านข่าว : ไขข้อสงสัย "ต่อมลูกหมากโต" ไม่ใช่ "มะเร็งต่อมลูกหมาก" จริงหรือไม่
“กองทัพบก” ยันพร้อมส่งเชลยเขมรกลับ หากกัมพูชาทำตามเงื่อนไข 4 ข้อ
"โคมฮังมดส้ม" ศรัทธาที่ส่องสว่าง ภูมิปัญญาล้านนาเทศกาล "ยี่เป็ง"