หนึ่งเดือนกว่า ๆ แล้ว ที่ประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ (Donald Trump) ประกาศจะใช้มาตรการภาษีนำเข้ากับหลายประเทศทั่วโลก ส่งผลให้เกิดสถานการณ์ที่คล้ายกับการจุดไฟลามไปทั่วเวทีการค้าโลก

หลายประเทศไม่รอช้า รีบขยับตัวเจรจา และหาทางออกเพื่อลดแรงกระแทกจากสงครามภาษีของสหรัฐฯ ในช่วงไม่กี่สัปดาห์ที่ผ่านมา เราจึงเริ่มเห็น “ผลลัพธ์” บางอย่างเป็นรูปเป็นร่างแล้ว ลองไปดูกันว่าแต่ละประเทศมีท่าทีและความคืบหน้าอย่างไรในเวทีเจรจากับสหรัฐฯ บ้าง

จีน : ถอยกันคนละก้าว

Scott Bessent ระหว่างการให้สัมภาษณ์ถึงเรื่องการเจรจาระหว่างสหรัฐฯ-จีน เมื่อวันที่ 12 พ.ค. 68 (ภาพจาก: Fabrice Coffrini/AFP)

การเจรจาระหว่างสองยักษ์ใหญ่ จีนและสหรัฐฯ จบลงด้วยแถลงการณ์ร่วมจากกรุงเจนีวาเมื่อวันที่ 12 พ.ค. 68 เป็นครั้งแรกที่ทั้งสองฝ่ายยอมถอย “กำแพงภาษี” ซึ่งเคยพุ่งสูงถึง 145% จากฝั่งอเมริกา และ 125% จากฝั่งจีน

ภายใต้ข้อตกลงชั่วคราวนี้ สหรัฐฯ จะลดภาษีจีนเหลือ 30% ขณะที่จีนจะลดลงเหลือเพียง 10% โดยจะมีผล 90 วัน เริ่มตั้งแต่วันที่ 14 พ.ค. เป็นต้นไป

นอกจากนี้ จีนยังยอม ปลดล็อกมาตรการตอบโต้บางอย่าง โดยเลิกจำกัดการส่งออกแร่หายาก ยกเลิกการขึ้นบัญชีบริษัทอเมริกันหลายแห่งไว้ใน "บัญชีหน่วยงานที่ไม่น่าเชื่อถือ" (Unreliable Entity List) และหยุดการสอบสวนด้านการผูกขาดต่อบริษัทดูปองต์ (DuPont) บริษัทเคมีภัณฑ์รายใหญ่ของสหรัฐฯ

สก็อตต์ เบสเซนต์ (Scott Bessent) รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลังสหรัฐฯ เปรียบเทียบเหตุการณ์นี้ว่า "สิ่งที่เกิดขึ้นจากการตั้งกำแพงภาษีในระดับสูงมากนั้น เทียบได้กับการคว่ำบาตรทางการค้า ซึ่งไม่มีฝ่ายใดต้องการให้เกิดขึ้น เราต้องการค้าขาย ไม่ใช่การปิดกั้น”

ซาอุดีอาระเบีย : ดีลครั้งประวัติศาสตร์

การพบปะระหว่างมงกุฎราชกุมาร Mohammed bin Salman และ Trump เมื่อวันที่ 13 พ.ค. 68 (ภาพจาก: Brendan Smialowski/AFP)

การเยือนซาอุดีอาระเบียของประธานาธิบดีทรัมป์เมื่อวันที่ 13 พ.ค. 68 ทำให้ได้ข้อตกลงมูลค่ากว่า 600,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ ซึ่งข้อตกลงนี้ครอบคลุมไปยังหลายภาคธุรกิจของทั้งสองประเทศ ทั้งด้านพลังงาน เทคโนโลยี โครงสร้างพื้นฐาน และความมั่นคง

บริษัทด้านข้อมูลของซาอุดีอาระเบีย DataVolt เตรียมลงทุนในศูนย์ข้อมูลในอเมริกาถึง 20,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ ขณะที่บริษัทยักษ์ใหญ่ของอเมริกา เช่น Google, Oracle, Salesforce, AMD และ Uber ขนเม็ดเงิน 80,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐมาลงทุนร่วมกันในทั้งสองประเทศ
บริษัทเอกชนในสหรัฐฯ จะได้สิทธิในการก่อสร้างเมกะโปรเจกต์ของซาอุฯ เช่น สนามบินนานาชาติใหม่ และเมืองใหม่อีกหลายโครงการ มูลค่ากว่า 2,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ
ซาอุดีอาระเบียเซ็นข้อตกลงการซื้ออาวุธที่ใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์ของสหรัฐฯ มูลค่า เกือบ 142,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ
NASA จะจับมือกับหน่วยงานอวกาศของซาอุฯ เพื่อทำภารกิจร่วมกันในอนาคต

สหราชอาณาจักร : ชัยชนะแรกของทรัมป์

Keir Starmer นายกฯ อังกฤษ และ Trump ณ กรุงวอชิงตัน ดีซี เมื่อวันที่ 27 ก.พ. 68 (ภาพจาก: Saul Loeb/AFP)

สหราชอาณาจักร หนึ่งในพันธมิตรเก่าแก่ของสหรัฐฯ กลายเป็นประเทศแรกที่ปิดดีลกับรัฐบาลทรัมป์ โดยข้อตกลงที่ประกาศเมื่อวันที่ 8 พ.ค. 68 ได้ ข้อตกลงดังกล่าว สหรัฐฯ ยังคงอัตราภาษีนำเข้าไว้ที่ 10% โดยรวม แต่ได้ผ่อนปรนภาษีในรายการสำคัญ เช่น

สหรัฐฯ ลดภาษีนำเข้ารถยนต์จาก 27.5% เหลือ 10% (เฉพาะ 100,000 คันแรก)
ยกเลิกแผนขึ้นภาษีเหล็ก-อะลูมิเนียมที่เคยตั้งเป้าไว้ที่ 25%
สหราชอาณาจักรเปิดโควตานำเข้าเนื้อวัว ปลอดภาษีจากสหรัฐฯที่ 13,000 ตันต่อปี จากเดิมที่มีการจำกัดไว้ที่ 1,000 ตัน และยกเลิกภาษีนำเข้าเอทานอลกว่า 1.4 พันล้านลิตร
สหรัฐฯ ยังคงอัตราภาษีนำเข้าไว้ที่ 10% สำหรับสินค้าส่วนใหญ่จากสหราชอาณาจักร โดยมีการผ่อนปรนภาษีในบางรายการ เช่น ชิ้นส่วนอากาศยานและผลิตภัณฑ์ยา ซึ่งจะได้รับการเข้าถึงตลาดสหรัฐฯ อย่างมีสิทธิพิเศษ

ดังแคน เอดเวิดส์ (Duncan Edwards) CEO สมาคมธุรกิจสหราชอาณาจักร-สหรัฐฯ พูดถึงการตกลงในครั้งนี้ว่า “ข้อตกลงนี้ดีกว่าเมื่อวาน แต่ไม่ได้ดีกว่าเมื่อ 5 อาทิตย์ก่อน” ด้านเคมี บาเดนอค (Kemi Badenoch) หัวหน้าพรรคอนุรักษนิยม วิจารณ์ถึงข้อตกลงนี้ว่า ภาษีที่ได้สหราชอาณาจักรได้ลดให้สหรัฐฯ นั้นสวนทางกับสหรัฐฯ ที่ยังขึ้นภาษีกับประเทศตนอยู่

เวียดนาม : ชาติแรก ๆ ที่เข้าไปเจรจา

Pham Minh Chinh นายกฯ เวียดนาม ณ กรุงฮานอย เมื่อวันที่ 28 เม.ย. 68 (ภาพจาก: AFP)

เวียดนามประเทศแรก ๆ ที่วิ่งเข้าไปเจรจากับสหรัฐฯ ล่าสุดเมื่อวันที่ 9 เม.ย. 68 เหงียน ฮง เดียน (Nguyễn Hồng Diên) รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการค้าของเวียดนาม ได้ออกมาวิพากษ์วิจารณ์มาตรการภาษีของสหรัฐฯ ว่า “ไม่สมเหตุสมผล”แต่ในขณะเดียวกัน เวียดนามก็พยายามทำให้การเจรจากับทรัมป์ราบรื่นขึ้น

Reuters ได้รายงานประเด็นหลักของการเจรจาอยู่ที่:

การลดดุลการค้าของเวียดนามที่เกินดุลกับสหรัฐฯ
การต่อต้านการทุจริตทางการค้า เช่น การสวมสิทธิ์เป็นสินค้าเวียดนามจากจีน
การลดอุปสรรคทางภาษีและการเปิดตลาดให้กับธุรกิจสหรัฐฯ

เมื่อ 23 เม.ย. 68 นายกรัฐมนตรี ฝ่าม มิงห์ จิ๋งห์ (Pham Minh Chinh) ของเวียดนาม ยังสั่งเข้มเรื่อง ถิ่นกำเนิดสินค้าและการละเมิดลิขสิทธิ์ เพื่อให้สหรัฐฯ เห็นถึงความจริงจัง และหวังว่าจะเลี่ยงการโดนขึ้นภาษีได้ ซึ่งอาจสร้างความไม่พอใจให้กับจีน ซึ่งเป็นประเทศต้นทางสำคัญของสินค้านำเข้าจากเวียดนาม

นอกจากนี้ รัฐบาลเวียดนามยังเรียกร้องให้บริษัทในประเทศเร่งนำเข้าสินค้าจากสหรัฐฯ และจัดเตรียมเอกสารหลักฐานแสดงว่าเป็นสินค้าผลิตในประเทศจริง รวมถึงแนะนำให้หาตลาดส่งออกอื่นไว้รองรับ หากเกิดแรงสั่นสะเทือนจากมาตรการของอเมริกา

บราซิล : ยังไม่เลือกข้างจีนหรืออเมริกา

ประธานาธิบดี Lula ของบราซิล และ Trump (ภาพจาก: Evaristo SA, Andrew Caballero-Reynolds/AFP)

บราซิลได้ออกมาเคลื่อนไหวต่อมาตรการทางภาษีของทรัมป์โดยประธานาธิบดีบราซิล ลูอิส อีนาซียู ลูลา ดา ซิลวา (Luiz Inácio Lula da Silva) ได้ประกาศเจตนารมณ์ในการสร้างความสัมพันธ์กับจีนที่ “ไม่อาจทำลายได้” เมื่อวันที่ 13 พ.ค. 68 ต่อหน้าผู้นำภาคธุรกิจจีนและบราซิลหลายร้อยคนในกรุงปักกิ่งเมื่อวันจันทร์ที่ผ่านมา ยังได้วิจารณ์นโยบายภาษีของทรัมป์อย่างรุนแรง โดยระบุว่า “ไม่อาจยอมรับมาตรการที่ประธานาธิบดีสหรัฐฯ พยายามจะบังคับใช้กับทั้งโลกในชั่วข้ามคืนได้”

ผู้นำบราซิลยังกล่าวชื่นชมรัฐบาลจีน หลังที่ได้รับการลงทุนจากจีนมูลค่า 4.6 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ “จีนมักถูกมองว่าเป็นศัตรูของการค้าโลก ทั้งที่ในความเป็นจริง จีนแสดงออกถึงการเป็นประเทศที่ต้องการทำธุรกิจกับชาติที่ถูกหลงลืมจากประเทศอื่น ๆ ตลอด 30 ปีที่ผ่านมา” ประธานาธิบดีลูลากล่าว

อย่างไรก็ดี เฟร์นันโด ฮัดดัด (Fernando Haddad) รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลังของบราซิล กล่าวถึงแนวทางของประธานาธิบดีลูลา ว่าจะไม่เลือกข้างระหว่างสหรัฐฯ และจีน ซึ่งเชื่อว่าบราซิลควรที่จะเข้าได้กับทุกฝ่าย ฮัดดัดยังย้ำอีกว่า จีนได้เป็นคู่ค้าอันดับต้น ๆ ของประเทศ ในขณะเดียวกันสหรัฐฯ ยังเป็นผู้นำทางเทคโนโลยีแนวหน้าของโลก บราซิลไม่สามารถเมินเฉยกับทั้งคู่ได้

ก่อนหน้านี้ เมื่อวันที่ 3 พ.ค. 68 รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลังบราซิลได้เข้าไปเจรจากับเบสเซนต์ ซึ่งได้ออกมาพูดถึงผลการพูดคุยว่า “ผมเชื่อว่าทัศนคติของเบสเซนต์นั้นมีผลมาก และแสดงให้เห็นถึงความสำคัญของการเจราจา”

ประธานาธิบดี Xi Jinping ของจีน และ Lula (ภาพจาก: Tingshu Wang/Pool/AFP)

ไทย : อเมริกาแย้มมีทิศทางที่ดี

ภาพของ Scott Bessent (ภาพจาก: Giuseppe Cacace/AFP)

เบสเซนต์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลังสหรัฐฯ กล่าวถึงข้อเสนอที่ไทยในทิศทางที่ดี “ตอนนี้ผมให้ความสำคัญกับการเจรจาในเอเชีย เราได้พูดคุยอย่างสร้างสรรค์กับญี่ปุ่นมาโดยตลอด เกาหลีใต้กำลังอยู่ในช่วงเปลี่ยนผ่านผู้นำ แต่ก่อนจะเข้าสู่การเลือกตั้ง พวกเขาได้ยื่นข้อเสนอที่น่าสนใจเข้ามา อินโดนีเซียซึ่งเป็นพันธมิตรทางการค้ารายใหญ่ เราก็มีการติดต่อกันอย่างใกล้ชิด ส่วนไต้หวันได้เสนอแนวคิดที่ยอดเยี่ยมหลายประการ รวมถึงประเทศไทยด้วย”

นายกรัฐมนตรีแพทองธาร ชินวัตร บอกว่า รัฐบาลยื่นข้อเสนอไปแล้ว และมีการพูดคุยแบบไม่เป็นทางการในหลายระดับ สำหรับแนวทางการเจรจาแก้ปัญหามาตรการภาษีสหรัฐฯ นายพิชัย ชุณหวชิร รองนายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง ได้แถลงไปเมื่อวันที่ 8 เม.ย. 68 โดยมี 5 แนวทาง คือ

สำหรับแนวทางการเจรจาแก้ปัญหามาตรการภาษีสหรัฐฯ นายพิชัย ชุณหวชิร รองนายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง ได้แถลงไปเมื่อวันที่ 8 เม.ย. 68 โดยมี 5 แนวทางคือ

ต้องเพิ่มมูลค่าการส่งออกสินค้าที่สอดคล้องกับความต้องการของสหรัฐฯ และได้เปรียบดุลการค้า
ผ่อนคลาย มาตรการจัดเก็บภาษี เพื่อส่งเสริมการนำเข้า
ลดขั้นตอนที่ทำให้เกิดความไม่สะดวกทางการค้าระหว่างประเทศ
เพิ่มมาตรการคุมเข้มสินค้าที่ใช้ประเทศไทยเป็นทางผ่าน
หาโอกาสลงทุนในสหรัฐฯ โดยเฉพาะเรื่องก๊าซธรรมชาติ

ขณะที่บริษัทหลักทรัพย์บัวหลวง ประเมินว่า นโยบายของสหรัฐจะส่งผลกระทบต่อการค้าโลก ดังนี้

บริษัทข้ามชาติจำนวนมากอาจชะลอการลงทุนเพื่อตีความท่าทีของสหรัฐฯ และประเมินความเสี่ยงทางธุรกิจใหม่
ความเชื่อมั่นใน Global Supply Chain ลดลงอย่างมีนัยสาคัญ โดยเฉพาะในภาคการผลิต ส่งผลต่อคำสั่งซื้อใหม่ (New Orders) และแผนการขยายกำลังการผลิต
แรงกดดันเงินเฟ้อเพิ่มขึ้นจากราคาสินค้านำเข้าที่สูงขึ้น บั่นทอนความเชื่อมั่นและกำลังซื้อของผู้บริโภคในประเทศผู้นำเข้า
ความเสี่ยงของการเกิด “Fragmentation of Trade” หรือการแบ่งขั้วการค้าระหว่างกลุ่มประเทศมีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้น ซึ่งอาจเป็นปัจจัยฉุดการเติบโตของการค้าโลก

แม้การใช้มาตรการภาษีของทรัมป์จะถูกเลื่อนออกไป 90 วัน และจะสิ้นสุดในวันที่ 9 ก.ค. 68 แต่เริ่มเห็นผลกระทบกันแล้ว ต่อจากนี้สถานการณ์การเจรจาของแต่ละประเทศจะเป็นอย่างไร ยังต้องติดตามกันต่อไป

ติดตามเนื้อหาอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องจากเครือ Thai PBS

อ้างอิง

The White House, Fact Sheet: U.S.-UK Reach Historic Trade Deal (May 8, 2025)
BBC, US and UK agree deal slashing Trump tariffs on cars and metals
Bloomberg, Vietnam Calls Trump Tariff ‘Unreasonable’ as Trade Talks Start
The Guardian, Brazil’s president seeks ‘indestructible’ links with China amid Trump trade war
The White House, Fact Sheet: President Donald J. Trump Secures Historic $600 Billion Investment Commitment in Saudi Arabia (May 13, 2025)
Reuters, Exclusive: Vietnam cranks up fight on imported counterfeits amid US tariff talks
Reuters, The US should take more generous view of Latin America, Brazil finance minister says
Reuters, Brazil and US are negotiating terms of understanding on tariffs, says Brazilian Finance Minister

ติดตามบทความและเรื่องราวทันทุกกระแสที่ Thai PBS NOW: www.thaipbs.or.th/now