ชาวยะวา หรือคนจากเกาะชวา กลุ่มชาติพันธุ์ที่มีอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมที่ชัดเจน กลุ่มของชาวยะวาเข้ามาในดินแดนสยามตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา โดยเข้ามาทำการค้าขายและเป็นทหารอาสา แต่ยังไม่มีการตั้งเป็นชุมชนชาวยะวาที่ชัดเจน
ในสมัยรัชกาลที่ 4 ชาวยะวาเข้ามาในสยาม เพื่อแสวงหาโอกาสการทำงานมากขึ้น ส่วนหนึ่งมาจากการที่ในเกาะชวาขณะนั้นตกอยู่ภายใต้การปกครองของฮอลันดา และได้รับการปฏิบัติที่ไม่ดีนัก รวมถึงในเรื่องของค่าแรงในสยามที่สูงกว่าในเกาะชวา จนกระทั่งในสมัยรัชกาลที่ 5 ภายหลังจากที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จประพาสเกาะชวา และได้ทอดพระเนตรเห็นสวนพฤกษศาสตร์ในเกาะชวา จึงได้มีการนำกลุ่มของช่างทำสวนชาวยะวาเข้ามาในสยาม เพื่อตกแต่งสวนในหลาย ๆ ที่ เช่น สนามหลวง พระราชวังดุสิต พระราชวังบางประอิน และสวนลุมพินี
ชาวยะวามีการตั้งชุมชนกระจายตัวอยู่ในหลายพื้นที่ โดยส่วนมากจะอยู่ใกล้กับบริเวณที่ทำงาน เช่น บางลำพู สวนลุมพินี แต่ชุมชนชาวยะวาที่ใหญ่ที่สุด จะอยู่บริเวณถนนสาทร ในตรอกโรงน้ำแข็ง หรือในปัจจุบัน คือ ซอยเจริญราษฎร์ 1 ในปัจจุบัน พื้นที่ตรงนี้ยังคงมีคนเชื้อสายยะวาอาศัยอยู่ และยังคงสืบทอดอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรม อย่างเช่น เรื่องของอาหารและการแต่งกาย เพื่อให้ยังสามารถดำรงตัวตนของตัวเองไว้ได้ ท่ามกลางสังคมที่วัฒนธรรมของกลุ่มชาติพันธุ์ต่าง ๆ ล้วนถูกผสมผสาน จนกลายเป็นสิ่งที่เรียกว่า วัฒนธรรมไทย
ติดตามชมได้ในรายการ จากรากสู่เรา ตอน ชุมชนมัสยิดยะวา วันจันทร์ที่ 12 ธันวาคม 2565 เวลา 21.45 - 22.15 น. ทางไทยพีบีเอส หรือรับชมผ่านทีวีออนไลน์ทาง www.thaipbs.or.th/Live
จากรากสู่เรา
เจริญกรุง - ถนนตก : ชาวเดนมาร์ก และรถรางสายแรกของเอเชีย
โต๊ะจีนกับวัฒนธรรมกินเลี้ยงของสังคมไทย
มุสลิมบางกอกน้อย : แขกแพ ข้าวหมกสามสี และที่นอนยัดนุ่น
หนังสือพิมพ์จีน การส่งผ่านแนวคิดทางการเมืองในสังคมไทย
จากพระประแดงถึงนครเขื่อนขันธ์ : นิวอัมเตอร์ดัมไทยแลนด์
จากพระประแดงถึงนครเขื่อนขันธ์ : นิวอัมเตอร์ดัมไทยแลนด์
ย่านประดิพัทธ์ สะพานควาย กับการขยายเมืองทางตอนเหนือของพระนคร
ชุมชนประชานฤมิตร จากสวนผลไม้ สู่ถนนสายไม้แห่งบางโพ
ชุมชนมัสยิดยะวา
สี่แยกราชประสงค์ : รู้จักย่านธุรกิจใหญ่ ด้วยความเข้าใจพื้นที่เก่า
สุสาน - ป่าช้า : พื้นที่ประวัติศาสตร์ของเมือง
ชาวปาร์ซี บนเส้นเวลาประวัติศาสตร์สยาม
การไปรษณีย์โทรเลข : เล่าเรื่องวันวาน สู่ดิจิทัลอิโคโนมี่
ประวัติศาสตร์แฟชั่น จากผ้าแถบ และรัฐนิยม สู่ Y2K
เชียงใหม่ : สร้างบ้านแปงเมือง
แกงโฮะหม้อใหญ่: เชียงใหม่เมืองพหุวัฒนธรรม
ล้านนาลายมังกร : ตำนานการค้าขายของจีนฮ่อ-จีนโพ้นทะเล
กาดหลวงเชียงใหม่ : จากสุสานเก่า สู่ตลาดคู่เมือง
เชียงใหม่กับฝรั่งค้าไม้ : ช่วงชีวิตที่รุ่งเรืองและความเปลี่ยนแปลง
คนซิกข์และฮินดู : อัตลักษณ์ ความสัมพันธ์และวัฒนธรรมล้านนา
241 ปีกรุงรัตนโกสินทร์ : จากรากและกระแสแห่งความเปลี่ยนแปลง
ชุมชนมุสลิมจีนในเชียงใหม่ ชาติพันธุ์ ศาสนา และการรักษาอัตลักษณ์
สมโภช 700 ปี เชียงใหม่ กับทิศทางฟื้นฟู อนุรักษ์และพัฒนา
ภาพถ่ายเชียงใหม่ ประวัติศาสตร์และความทรงจำของคนเมือง
หมอสอนศาสนา: กับยุคเปลี่ยนผ่านของเชียงใหม่
เชียงใหม่เมืองท่องเที่ยว ย่านวัดเกตการาม คลองโอตารุเชียงใหม่
โฟล์คซองคำเมือง วัฒนธรรมคนเมืองในบทเพลง และอาหาร
คนเมืองเชียงใหม่ : ญี่ปุ่นและจีนอพยพใหม่
อัญมณีแห่งบูรพาทิศ : จันทบุรีและบ้านเมืองภาคตะวันออก
เมืองท่าริมเขาสระบาป : จันทบุรียุคแรกเริ่ม
จากรากสู่เรา
เจริญกรุง - ถนนตก : ชาวเดนมาร์ก และรถรางสายแรกของเอเชีย
โต๊ะจีนกับวัฒนธรรมกินเลี้ยงของสังคมไทย
มุสลิมบางกอกน้อย : แขกแพ ข้าวหมกสามสี และที่นอนยัดนุ่น
หนังสือพิมพ์จีน การส่งผ่านแนวคิดทางการเมืองในสังคมไทย
จากพระประแดงถึงนครเขื่อนขันธ์ : นิวอัมเตอร์ดัมไทยแลนด์
จากพระประแดงถึงนครเขื่อนขันธ์ : นิวอัมเตอร์ดัมไทยแลนด์
ย่านประดิพัทธ์ สะพานควาย กับการขยายเมืองทางตอนเหนือของพระนคร
ชุมชนประชานฤมิตร จากสวนผลไม้ สู่ถนนสายไม้แห่งบางโพ
ชุมชนมัสยิดยะวา
สี่แยกราชประสงค์ : รู้จักย่านธุรกิจใหญ่ ด้วยความเข้าใจพื้นที่เก่า
สุสาน - ป่าช้า : พื้นที่ประวัติศาสตร์ของเมือง
ชาวปาร์ซี บนเส้นเวลาประวัติศาสตร์สยาม
การไปรษณีย์โทรเลข : เล่าเรื่องวันวาน สู่ดิจิทัลอิโคโนมี่
ประวัติศาสตร์แฟชั่น จากผ้าแถบ และรัฐนิยม สู่ Y2K
เชียงใหม่ : สร้างบ้านแปงเมือง
แกงโฮะหม้อใหญ่: เชียงใหม่เมืองพหุวัฒนธรรม
ล้านนาลายมังกร : ตำนานการค้าขายของจีนฮ่อ-จีนโพ้นทะเล
กาดหลวงเชียงใหม่ : จากสุสานเก่า สู่ตลาดคู่เมือง
เชียงใหม่กับฝรั่งค้าไม้ : ช่วงชีวิตที่รุ่งเรืองและความเปลี่ยนแปลง
คนซิกข์และฮินดู : อัตลักษณ์ ความสัมพันธ์และวัฒนธรรมล้านนา
241 ปีกรุงรัตนโกสินทร์ : จากรากและกระแสแห่งความเปลี่ยนแปลง
ชุมชนมุสลิมจีนในเชียงใหม่ ชาติพันธุ์ ศาสนา และการรักษาอัตลักษณ์
สมโภช 700 ปี เชียงใหม่ กับทิศทางฟื้นฟู อนุรักษ์และพัฒนา
ภาพถ่ายเชียงใหม่ ประวัติศาสตร์และความทรงจำของคนเมือง
หมอสอนศาสนา: กับยุคเปลี่ยนผ่านของเชียงใหม่
เชียงใหม่เมืองท่องเที่ยว ย่านวัดเกตการาม คลองโอตารุเชียงใหม่
โฟล์คซองคำเมือง วัฒนธรรมคนเมืองในบทเพลง และอาหาร
คนเมืองเชียงใหม่ : ญี่ปุ่นและจีนอพยพใหม่
อัญมณีแห่งบูรพาทิศ : จันทบุรีและบ้านเมืองภาคตะวันออก
เมืองท่าริมเขาสระบาป : จันทบุรียุคแรกเริ่ม