ในแถบภาคตะวันออกโดยเฉพาะจังหวัดจันทบุรี ไม่พบร่องรอยงานมหรสพรื่นเริงตามฤดูกาลจากเกษตรกรรม เช่น เพลงเกี่ยวข้าว เพลงพวงมาลัย หรือเพลงระบำต่าง ๆ แต่พบการเล่นละครชาตรี ที่เรียกกันว่า “เท่งตุ๊ก” หรือ “เท่งกรุ๊ก” ที่ได้รับการยกย่องเป็นการแสดงพื้นบ้านของจังหวัดจันทบุรี
จากรากสู่เราขอพาทุกคนไปชมละครเท่งตุ๊กที่จังหวัดจันทบุรี จากจุดเริ่มต้นที่บ้านชำห้าน อำเภอแหลมสิงห์ โดยมีทวดทิมผู้ที่ได้รับการบันทึกว่าเป็นผู้เริ่มคนแรก ได้หัดละครเท่งตุ๊กให้กับลูกหลานรวมถึงลูกศิษย์หลายต่อหลายคน หลายต่อหลายรุ่นด้วยกัน
ในปี 2476 ละครเท่งตุ๊กได้ข้ามไปที่ฝั่งบางกระไชย อำเภอแหลมสิงห์ โดยนางวอน เจริญจิตต์ ได้เปิดคณะละครชื่อคณะไชยเจริญศิลป์ ที่สืบทอดต่อมา มีลูกสาวที่ชื่อว่านางเต้าหยิน และต่อมาตกทอดไปยังลูกศิษย์หลายคน หลายคณะ หนึ่งในนั้นคือคณะจักรวาลมงคลศิลป์
บทบาทที่สำคัญอย่างหนึ่งของเท่งตุ๊ก คือเป็นละครแก้บน ที่มาจากความเชื่อว่าการร่ายรำในพิธีกรรมนั้นสามารถสื่อสารกับสิ่งศักดิ์สิทธิ์ และการร่ายรำถวายสิ่งศักดิ์สิทธิ์สามารถตัดสินบนขาดได้ ละครชาตรีจึงเป็นสิ่งที่อยู่คู่กับการแก้บนของผู้คนมาตั้งแต่ครั้งอดีต และที่ภาคตะวันออก รวมถึงที่จังหวัดจันทบุรี
ติดตามในรายการจากรากสู่เรา ตอน ละครเท่งตุ๊กจันทบุรี: มหรสพพื้นบ้านกับสิ่งศักดิ์สิทธิ์ วันจันทร์ที่ 16 ตุลาคม 2566 เวลา 21.45 - 22.15 น. ทางไทยพีบีเอส หรือรับชมทีวีออนไลน์ทาง www.thaipbs.or.th/Live
จากรากสู่เรา

อัญมณีแห่งบูรพาทิศ : จันทบุรีและบ้านเมืองภาคตะวันออก

เมืองท่าริมเขาสระบาป : จันทบุรียุคแรกเริ่ม

จันทบุรีในสมัยอยุธยา : หัวเมืองสำคัญทางภาคตะวันออก

พระเจ้าตากตีเมืองจันท์ การเดินทัพกับความสำคัญของภาคตะวันออก

คนจันท์พันธุ์มังกร

ร่องรอยแห่งรากเหง้าและศรัทธา จีนเก่าชลบุรี-ระยอง

อานามสยามยุทธนอกพงศาวดาร : ร่องรอยสงคราม ขุนนางและคหบดีจีน

สงคราม ผู้คน และแผ่นดิน : ความรุ่งเรืองของจันทบุรีสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์

ร.ศ. 112 ฝรั่งเศสยึดจันทบุรี : การเผชิญหน้าบนห้วงเวลาที่พร่าเลือน

ชาวญวนจันทบุรี ผืนน้ำ แผ่นดิน และศรัทธา

เมืองศรีราชา สัมปทานไม้ รถไฟ และโรงเรียนกลางป่า

เที่ยวสวนเมืองจันท์ ยางพารา ทุเรียน พริกไทย

ส่องพลอยที่เมืองจันท์ เงาอดีต คนกุลา และนคราแห่งอัญมณี

สุดทางบูรพาที่เมืองตราด ประวัติศาสตร์ผู้คนและบาดแผล

แกะรอยเมืองแกลง

ปากน้ำประแส : เมืองท่า การประมง และการท่องเที่ยว

มิ่งขวัญรำไพพรรณี : กับวังสวนบ้านแก้วและเสื่อสมเด็จฯ

สำรับอาหารเมืองจันท์

ละครเท่งตุ๊กจันทบุรี : มหรสพพื้นบ้านกับสิ่งศักดิ์สิทธิ์

คนชอง ชนเผ่าท้องถิ่นภาคตะวันออก

เมืองเก่าชลบุรี : พื้นที่ประวัติศาสตร์สำคัญภาคตะวันออก

สัตหีบ เมืองแห่งฐานทัพเรือไทย

บางละมุง ชลบุรี : คุณค่าของเมืองเก่ากับท่าเรือน้ำลึก

จุดเริ่มต้นการพัฒนาภาคตะวันออก

เราคือรากของแผ่นดิน

วังหน้ากับนาฏกรรมคลาสสิก ในกรุงรัตนโกสินทร์ยุคเริ่มแรก

วังหน้ากับนาฏกรรมยุคสยามใหม่

วังหน้ากับรากฐานการศึกษาทางนาฏกรรม

วังบางขุนพรหมกับบิดาแห่งดนตรีไทยสากล

วังบ้านดอกไม้
จากรากสู่เรา

อัญมณีแห่งบูรพาทิศ : จันทบุรีและบ้านเมืองภาคตะวันออก

เมืองท่าริมเขาสระบาป : จันทบุรียุคแรกเริ่ม

จันทบุรีในสมัยอยุธยา : หัวเมืองสำคัญทางภาคตะวันออก

พระเจ้าตากตีเมืองจันท์ การเดินทัพกับความสำคัญของภาคตะวันออก

คนจันท์พันธุ์มังกร

ร่องรอยแห่งรากเหง้าและศรัทธา จีนเก่าชลบุรี-ระยอง

อานามสยามยุทธนอกพงศาวดาร : ร่องรอยสงคราม ขุนนางและคหบดีจีน

สงคราม ผู้คน และแผ่นดิน : ความรุ่งเรืองของจันทบุรีสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์

ร.ศ. 112 ฝรั่งเศสยึดจันทบุรี : การเผชิญหน้าบนห้วงเวลาที่พร่าเลือน

ชาวญวนจันทบุรี ผืนน้ำ แผ่นดิน และศรัทธา

เมืองศรีราชา สัมปทานไม้ รถไฟ และโรงเรียนกลางป่า

เที่ยวสวนเมืองจันท์ ยางพารา ทุเรียน พริกไทย

ส่องพลอยที่เมืองจันท์ เงาอดีต คนกุลา และนคราแห่งอัญมณี

สุดทางบูรพาที่เมืองตราด ประวัติศาสตร์ผู้คนและบาดแผล

แกะรอยเมืองแกลง

ปากน้ำประแส : เมืองท่า การประมง และการท่องเที่ยว

มิ่งขวัญรำไพพรรณี : กับวังสวนบ้านแก้วและเสื่อสมเด็จฯ

สำรับอาหารเมืองจันท์

ละครเท่งตุ๊กจันทบุรี : มหรสพพื้นบ้านกับสิ่งศักดิ์สิทธิ์

คนชอง ชนเผ่าท้องถิ่นภาคตะวันออก

เมืองเก่าชลบุรี : พื้นที่ประวัติศาสตร์สำคัญภาคตะวันออก

สัตหีบ เมืองแห่งฐานทัพเรือไทย

บางละมุง ชลบุรี : คุณค่าของเมืองเก่ากับท่าเรือน้ำลึก

จุดเริ่มต้นการพัฒนาภาคตะวันออก

เราคือรากของแผ่นดิน

วังหน้ากับนาฏกรรมคลาสสิก ในกรุงรัตนโกสินทร์ยุคเริ่มแรก

วังหน้ากับนาฏกรรมยุคสยามใหม่

วังหน้ากับรากฐานการศึกษาทางนาฏกรรม

วังบางขุนพรหมกับบิดาแห่งดนตรีไทยสากล

วังบ้านดอกไม้