ทุกหมู่บ้านของตำบลน้ำผุด มีสภาพพื้นที่อยู่ติดภูเขา สภาพอากาศจึงชุ่มชื้นตลอดทั้งปี นอกจากนี้ยังเหมาะแก่การเจริญเติบโตของ "ต้นคลุ้ม" ซึ่งถือเป็นพืชท้องถิ่นที่ขึ้นอยู่ทั่วไปโดยเฉพาะในป่า ชาวบ้านจึงได้นำพืชชนิดนี้มาทำเครื่องจักสานเพื่อใช้ในชีวิตประจำวัน และมีมากเพียงพอที่จะนำมาทำขายเป็นรายได้เสริมให้กับครอบครัวมานานนับ 100 ปี
ต้นคลุ้ม ที่สามารถตัดมาทำจักสานได้นั้นจะต้องแก่จัดเต็มที่ โดยที่ส่วนยอดจะต้องแตกกิ่งออกประมาณ 3 - 6 ยอด และเมื่อใช้มีดพร้าขูดบริเวณลำต้นต้องเป็นสีแดง แสดงว่าแก่จัด เหมาะที่จะทำมาทำเครื่องจักสาน
ยายเหม็ด และ ตาปอง คนจักสานเก่งประจำหมู่บ้าน สืบทอดมาตั้งแต่รุ่นปู่ย่าตายาย สานได้หลากหลายลายโบราณเช่น ลายดอกพิกุล ลายลูกแก้ว ลายกลัด ลายนกพร้าว ซึ่งนำมาทำเป็นของใช้ในครัวเรือนแบบดั้งเดิม เช่น ข้อง, นาง, กระด้ง, สุ่ม, ไซดักปลา, ตะกร้า ชาวบ้านที่นี่ยังนิยมใช้ตะกร้าจากคลุ้มในการใช้ใส่ของทั้งผักผลไม้และใส่ของไปวัด
ผู้ช่วยต้อม ผู้ช่วยกำนัน เล่าให้ฟังว่า ชาวบ้านที่นี่มีอาชีพทำสวนยาง และที่มากกว่านั้นบางคนมี "สวนยางโบราณ" ที่อยู่บนควนหรือภูเขา เช่น น้าบาว เจ้าของสวนยางโบราณมรดกที่ได้รับจากพ่อแม่ ในสวนมีต้นยางกว่า 300 ต้น บางต้นมีขนาดใหญ่อายุนับ 100 ปี แต่ยังให้ผลผลิตอยู่กรีดยางและเก็บขี้ยาง ขนลงโดยรถมอเตอร์ไซด์ สวนยางโบราณนี้ยังเป็นสวนสมรมด้วย มีผลไม้หลากหลาย ทั้งทุเรียน มังคุด และจำปาดะ
ผู้ช่วยต้อม เล่าว่าในช่วงเดือนกรกฎาคม - สิงหาคมนั้น เป็นช่วงที่สนุกสนานของชาวบ้านในพื้นที่ เนื่องจากต้องขึ้นควนเข้าป่าไปหาสิ่งล้ำค่าอย่างหนึ่งของคนที่นี่คือ "ลูกประ" ผลไม้ป่าสำคัญ ที่หนึ่งปีจะได้กินเพียงครั้งเดียว ป่าประมีพื้นที่หลายร้อยไร่ ต้นประแต่ละต้นสูงประมาณ 20 - 40 เมตร มีอายุยืนยาว 400 - 500ปี ออกดอกช่วงเดือนมีนาคม - เมษายน
หากเมื่อใดที่ลูกยางพาราแตก ชาวบ้านรู้ว่าลูกประตกแล้ว โดยดูแสงแดด วันใดมีแดดออกถือเป็นฤกษ์ดีเพราะลูกประจะแตกและตกมาก คนที่หาลูกประเก่ง เช่น น้าเอียดและป้าเหลือม หลังจากทำงานบ้านกรีดยางเสร็จ ประมาณ 8 - 9 โมง จะขี่มอเตอร์ไซด์ออกจากบ้านไปควนประ ป้าเหลือมบอกว่า การขึ้นไปเก็บลูกประเป็นทั้งความสนุกและความท้าทาย เพราะต้องเดินเก็บบนเขาที่ชันและลื่น หากไม่ระวังอาจจะพลัดตกลงมาบาดเจ็บ คนที่จะขึ้นไปเก็บลูกประในป่าต้องแต่ตัวมิดชิด และขาดไม่ได้ คือ "ข้อง" ใส่ลูกประ แต่ของป้าจะพิเศษคือใส่ในพกผ้าถุง วิธีเก็บก็ไม่ยากไปตามใต้ต้นใต้ต้นประ เมื่อลูกประหล่นก็ใช้มีดเขี่ยหาแล้วเก็บ คนเก็บลุกประบางคนห่อข้าวไปกินด้วย กลับมาอีกที 4 - 5 โมงเย็น เก็บให้ได้เยอะ ๆ เอามาขาย “ลูกประ” สามารถสร้างรายได้ ราคากิโลกรัมละ 70 - 300 บาท ลูกประนิยมนำมาทำได้หลายเมนู ทั้งแกง ต้ม ดอง สามารถเก็บไว้ในตู้เย็นได้เป็นปีทีเดียว “ลูกประ” เป็นความสุขปีละครั้งของคน ตำบลน้ำผุดได้อย่างดีทีเดียว ได้ทั้งกินและสร้างรายได้
พบกับเรื่องราววิถีชีวิตของคนกับลูกประ ผลไม้ป่าชนิดนี้สำคัญกับชีวิตพวกเขาอย่างไรและหมู่บ้านแห่งนี้ มีความสุขแค่ไหนกับป่ารอบหมู่บ้าน ติดตามได้ในรายการซีรีส์วิถีคน ตอน วิถีคนน้ำผุด ต.น้ำผุด อ.เมือง จ.ตรัง วันเสาร์ที่ 26 เมษายน 2568 เวลา 13.30 - 14.00 น. ทางไทยพีบีเอส รับชมออนไลน์ทาง www.thaipbs.or.th/Live
ซีรีส์วิถีคน
วิถีคนบ้านตะพิโจ จ.ตาก
วิถีคนต้มต๋าว บ้านผาสุก ต.ภูฟ้า อ.บ่อเกลือ จ.น่าน
วิถีคนทำนาดอกบัว อ.บางกรวย จ.นนทบุรี
วิถีคนเกาะยอ ต.เกาะยอ อ.เมือง จ.สงขลา
วิถีคนเก็บผลไม้ บ้านเขาคราม - บ้านป่าสน อ.ศรีนครินทร์ จ.พัทลุง
วิถีคนหาสีย้อมผ้า ต.ตะเคียนปม อ.ทุ่งหัวช้าง จ.ลําพูน
วิถีคนทำน้ำอ้อยก้อน จ.กาฬสินธุ์
วิถีคนบ้านป่าเลา - ปงผาง ต.ทากาศ อ.แม่ทา จ.ลำพูน
วิถีคนริมคลองบางพรม และบางระมาด กรุงเทพมหานคร
วิถีคนบ้านผาเบียด - บ้านโนนจำปา อ.คอนสาร จ.ชัยภูมิ
วิถีคนบ้านปงแท่น ต.จางเหนือ อ.แม่เมาะ จ.ลำปาง
วิถีคนสวรรคโลก ต.เมืองบางยม และ ต.คลองกระจง อ.สวรรคโลก จ.สุโขทัย
วิถีคนในสวนบ้านสาวชะโงก อ.บางคล้า จ.ฉะเชิงเทรา
วิถีคนกลางป่า บ้านป่ากำ ต.ดงพญา อ.บ่อเกลือ จ.น่าน
วิถีคนจังหวัดหวิญล็อง ประเทศเวียดนาม
วิถีคนกับมะพร้าว ประเทศเวียดนาม
วิถีคนหาบเกลือ ต.บางขุนไทร อ.บ้านแหลม จ.เพชรบุรี
วิถีคนบ้านป่าหมาก จ.ประจวบคีรีขันธ์
วิถีคนบ้านห้วยต้า อ.ท่าปลา จ.อุตรดิตถ์
วิถีคนมูโนะ อ.สุไหงโกลก จ.นราธิวาส
วิถีคนบ้านทุ่งใหญ่ จ.อุดรธานี
หมู่บ้านสายบุญ : ช็อตเด็ด ซีรีส์วิถีคน
วิถีคนน้ำกุ่ม อ.นครไทย จ.พิษณุโลก
วิถีคนหาเกสรบัว จ.ขอนแก่น
วิถีคนสยามในมาเลเซีย รัฐกลันตัน ประเทศมาเลเซีย
วิถีบนดอย อ.ท่าสองยาง จ.ตาก
วิถีคนคลองลัดโนด บ้านสำนัก ต.ม่วงกลวง อ.กะเปอร์ จ.ระนอง
วิถีคนละเวือะบ้านละอูบ ต.ห้วยห้อม อ.แม่ลาน้อย จ.แม่ฮ่องสอน
วิถีคนเสียบญวน ต.ด่านสวี อ.สวี จ.ชุมพร
วิถีคนอีสานในถิ่นใต้ บ้านในวง อ.ละอุ่น จ.ระนอง
วิถีคนสามเรือน ต.สามเรือน อ.บางปะอิน จ.พระนครศรีอยุธยา
วิถีคนน้ำผุด ต.น้ำผุด อ.เมือง จ.ตรัง
ซีรีส์วิถีคน
วิถีคนบ้านตะพิโจ จ.ตาก
วิถีคนต้มต๋าว บ้านผาสุก ต.ภูฟ้า อ.บ่อเกลือ จ.น่าน
วิถีคนทำนาดอกบัว อ.บางกรวย จ.นนทบุรี
วิถีคนเกาะยอ ต.เกาะยอ อ.เมือง จ.สงขลา
วิถีคนเก็บผลไม้ บ้านเขาคราม - บ้านป่าสน อ.ศรีนครินทร์ จ.พัทลุง
วิถีคนหาสีย้อมผ้า ต.ตะเคียนปม อ.ทุ่งหัวช้าง จ.ลําพูน
วิถีคนทำน้ำอ้อยก้อน จ.กาฬสินธุ์
วิถีคนบ้านป่าเลา - ปงผาง ต.ทากาศ อ.แม่ทา จ.ลำพูน
วิถีคนริมคลองบางพรม และบางระมาด กรุงเทพมหานคร
วิถีคนบ้านผาเบียด - บ้านโนนจำปา อ.คอนสาร จ.ชัยภูมิ
วิถีคนบ้านปงแท่น ต.จางเหนือ อ.แม่เมาะ จ.ลำปาง
วิถีคนสวรรคโลก ต.เมืองบางยม และ ต.คลองกระจง อ.สวรรคโลก จ.สุโขทัย
วิถีคนในสวนบ้านสาวชะโงก อ.บางคล้า จ.ฉะเชิงเทรา
วิถีคนกลางป่า บ้านป่ากำ ต.ดงพญา อ.บ่อเกลือ จ.น่าน
วิถีคนจังหวัดหวิญล็อง ประเทศเวียดนาม
วิถีคนกับมะพร้าว ประเทศเวียดนาม
วิถีคนหาบเกลือ ต.บางขุนไทร อ.บ้านแหลม จ.เพชรบุรี
วิถีคนบ้านป่าหมาก จ.ประจวบคีรีขันธ์
วิถีคนบ้านห้วยต้า อ.ท่าปลา จ.อุตรดิตถ์
วิถีคนมูโนะ อ.สุไหงโกลก จ.นราธิวาส
วิถีคนบ้านทุ่งใหญ่ จ.อุดรธานี
หมู่บ้านสายบุญ : ช็อตเด็ด ซีรีส์วิถีคน
วิถีคนน้ำกุ่ม อ.นครไทย จ.พิษณุโลก
วิถีคนหาเกสรบัว จ.ขอนแก่น
วิถีคนสยามในมาเลเซีย รัฐกลันตัน ประเทศมาเลเซีย
วิถีบนดอย อ.ท่าสองยาง จ.ตาก
วิถีคนคลองลัดโนด บ้านสำนัก ต.ม่วงกลวง อ.กะเปอร์ จ.ระนอง
วิถีคนละเวือะบ้านละอูบ ต.ห้วยห้อม อ.แม่ลาน้อย จ.แม่ฮ่องสอน
วิถีคนเสียบญวน ต.ด่านสวี อ.สวี จ.ชุมพร
วิถีคนอีสานในถิ่นใต้ บ้านในวง อ.ละอุ่น จ.ระนอง
วิถีคนสามเรือน ต.สามเรือน อ.บางปะอิน จ.พระนครศรีอยุธยา
วิถีคนน้ำผุด ต.น้ำผุด อ.เมือง จ.ตรัง