AI Deepfake หลอกขายสินค้า
หากไล่เลียงตั้งแต่เดือน พ.ค. 68 เราพบคลิปวิดีโอ AI Deepfake หลอกขายยารักษาโรคเบาหวาน ถูกสร้างขึ้นมาในช่วงเวลาดังกล่าว โดยภาพของผู้ที่ถูกอ้างในคลิปดังกล่าวมีทั้งพิธีกรชื่อดัง “สรยุทธ สุทัศนะจินดา”, นายประมวล เพ็งจันทร์ นักเขียนและอดีตอาจารย์วิชาปรัชญา มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และ นพ. สันต์ ใจยอดศิลป์ อดีตหมอผ่าตัดหัวใจและผู้อำนวยการโรงพยาบาลพญาไท 2 ซึ่งทั้ง 3 ถูกนำภาพมาเข้าสู่กระบวนการ AI Deepfake โดยเนื้อหาภายในคลิปดังกล่าวมีการสร้างเรื่องว่า นายประมวล ป่วยเป็นเบาหวาน และทำร้ายร่างกายรัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข เพราะขัดขวางไม่ให้ใช้ยารักษาโรคเบาหวาน ที่คิดค้นโดย นพ. สันต์ ที่ถูกระบุว่าผลิตยารักษาโรคเบาหวาน ที่เพียงแค่กินแคปซูลวันละ 1 ครั้ง ก็จะสามารถกำจัดสาเหตุของการเกิดโรคดังกล่าวได้ทันที โดยมี สรยุทธ พิธีกรข่าวชื่อดังเป็นผู้รายงานข่าวนี้
ภาพจากคลิป AI Deepfake หลอกขายยารักษาโรคเบาหวาน
อย่างไรก็ตาม Thai PBS Verify ตรวจสอบคลิปดังกล่าวด้วยเครื่องมือต่าง ๆ ได้แก่ การวิเคราะห์คลิปวิดีโอจากผู้เชี่ยวชาญ, การเปรียบเทียบกับช่องจริง, การใช้เครื่องมือ InVid-WeVerify เพื่อแยกเฟรมภาพ ก่อนนำมาตรวจสอบหาที่มาของภาพด้วย Google Lens และการตรวจสอบบุคคลที่ถูกอ้างอิง จนทำให้ยืนยันได้ว่า เป็นการนำภาพจากคลิปอื่น ๆ มาสร้างขึ้นใหม่อีกครั้งด้วย AI Deepfake เพียงเท่านั้น และยังพบว่า เพจดังกล่าวมีผู้จัดการเพจอยู่ในประเทศสหรัฐอเมริกา อีกด้วย
AI Generated คลิปสร้างความขัดแย้ง
ขณะที่เดือน มิ.ย. 68 ซึ่งเป็นช่วงเริ่มต้นของความขัดแย้งข้อพิพาทชายแดน ไทย – กัมพูชา เราพบการสร้างคลิปวิดีโอ AI Generated มาจากทั้งฝั่งประเทศไทยและกัมพูชา ถูกโพสต์ในช่องทางโซเชียลมีเดียต่าง ๆ ด้วยเช่นกัน
คลิปหนึ่งที่ถูกแชร์จำนวนมากในช่วงเวลาดังกล่าว คือคลิปที่ สมเด็จฯ ฮุนเซน อดีตนายกรัฐมนตรีของกัมพูชา ลูบหัว นายภูมิธรรม เวชยชัย รองนายกรัฐมนตรี และ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม โดยที่นายภูมิธรรม กำลังก้มศีรษะพร้อมกับไหว้รับ ที่ถูกเผยแพร่ในช่อง TikTok ซึ่งมีผู้เข้ามาแสดงความรู้สึกกับคลิปดังกล่าวไปถึง 34,000 ครั้ง ซึ่งสร้างความเข้าใจผิดจนทำให้มีผู้เข้ามาตำหนินายภูมิธรรม รวมถึงส่งผลต่อความอ่อนไหวในประเด็นการเมืองภายในประเทศอีกด้วย
ภาพ AI Deepfake จากคลิป สมเด็จฯ ฮุนเซน อดีตนายกรัฐมนตรีของกัมพูชา ลูบหัวรองนายกรัฐมนตรีของไทย
แต่เมื่อ Thai PBS Verify ใช้การตรวจสอบบัญชี TikTok และการนำคลิปวิดีโอไปตรวจสอบด้วยเครื่องมือตรวจสอบภาพด้วย AI พบว่า คลิปดังกล่าวถูกสร้างจาก AI Generated เพียงเท่านั้น
ไม่เพียงแต่การสร้างคลิปจาก AI Generated เพื่อสร้างความขัดแย้งในประเทศไทยเพียงเท่านั้น แต่ในฝั่งของกัมพูชา ก็พบคลิปที่สร้างจาก AI Generated ด้วยเช่นเดียวกัน โดยเป็นคลิปกองกำลังทหารและอาวุธหนักของกัมพูชา รวมถึงการยิงจรวดภายในคลิป พร้อมระบุข้อความ “เล่นเต็มที่” ซึ่งเมื่อทำการตรวจสอบเนื้อหาในบัญชีพบว่า เนื้อหาส่วนใหญ่เป็นข่าวหรือคลิปเกี่ยวกับสถานการณ์ข้อพิพาทไทย-กัมพูชา ส่วนคลิปที่มีการโพสต์นั้น จากการตรวจสอบด้วยเครื่องมือตรวจสอบภาพด้วย AI พบว่า คลิปดังกล่าวถูกสร้างจาก AI Generated เช่นเดียวกัน
ภาพ AI Generated จากคลิปปลอมทหารกัมพูชาเสริมกำลังอาวุธหนัก
ขณะที่ความขัดแย้งในต่างประเทศในช่วงเวลาเดียวกัน เช่น การตอบโต้กันของอิสราเอลและอิหร่าน Thai PBS Verify พบคลิปที่อ้างว่าเป็นภาพของสนามบินเทลอาวีฟ ได้รับความเสียหายอย่างหนัก ถูกนำมาเผยแพร่ในยูทูบด้วยเช่นเดียวกัน โดยคลิปดังกล่าวมีคำอธิบายระบุว่า “สนามบินอิสราเอลเละมาก” วิดีโอดังกล่าวมีความยาว 13 วินาที เป็นคลิปวิดีโอเศษซากปรักหักพังของอาคารผู้โดยสารของสนามบิน ซึ่งมีข้อความภาษาฮิบรูระบุว่า “เทลอาวีฟ” โดยคลิปดังกล่าวมีผู้เข้าชมกว่า 22,000 ครั้ง
ภาพ AI Generated อ้างสนามบินเทลอาวีฟถูกทำลายได้รับความเสียหาย
อย่างไรก็ตามเมื่อเราทำการตรวจสอบด้วย Google Lens พบว่า วิดีโอดังกล่าว ถูกโพสต์ครั้งแรกโดยผู้ใช้ TikTok รายหนึ่ง ซึ่งมักโพสต์คลิปที่สร้างโดย AI ซึ่งเน้นภาพความเสียหายของสถานที่สำคัญต่าง ๆ ของอิสราเอล และเมื่อนำคลิปดังกล่าวมาตรวจสอบด้วยเครื่องมือตรวจสอบภาพ AI ก็ยืนยันว่าเป็นเพียงคลิปที่สร้างจาก AI Generated เพียงเท่านั้น
AI Generated ภาพหลอกคลิก
นอกจากการสร้างข่าวปลอมเพื่อสร้างความขัดแย้งแล้ว การสร้างภาพจาก AI Generated ก็ถูกใช้สำหรับหลอกคลิกหรือยอดวิวด้วยเช่นเดียวกัน โดยในช่วงเดือน มิ.ย. 68 เป็นช่วงที่ข่าว ร็อกเกอร์ชื่อดัง “เสก โลโซ” ถูกศาลฎีกาพิพากษาจำคุก คดียาเสพติดและขัดขวางการจับกุม ซึ่งหลังจากถูกส่งตัวเข้าเรือนจำไม่นาน ก็มีการเผยแพร่ภาพของ เสก โลโซ ตัดผมรองทรงสูงพร้อมกับนั่งเล่นกีต้าร์อยู่หน้าห้องขัง พร้อมกับใส่เพลงประกอบออกมา ซึ่งคลิปดังกล่าวมีผู้เข้าชมกว่า 2.4 ล้านครั้ง ซึ่งคอมเมนต์ของผู้รับชมบางส่วนเชื่อว่า ภาพดังกล่าวเป็นภาพของ เสก โลโซ ที่ตัดผมแล้วจริง ๆ อีกด้วย
ภาพ AI Generated ของ “เสก โลโซ” ถูกนำมาใช้ทำคลิปเพื่อเรียกยอดวิว
ทั้งนี้เมื่อเรานำภาพดังกล่าวไปทำการตรวจสอบด้วยเครื่องมือตรวจสอบภาพด้วย AI พบว่า ภาพดังกล่าวถูกสร้างจาก AI Generated เพียงเท่านั้น
วิธีสังเกต ภาพที่สร้างจาก AI-generated
1.ลักษณะที่พบบ่อย
- ความผิดปกติของนิ้วมือ มือ หรือเท้า
- นิ้วซ้อนเกินจำนวน / รูปทรงผิดธรรมชาติ
- มือถือวัตถุแปลก ๆ หรือจับไม่สัมพันธ์กับวัตถุ
2.พื้นหลังเบลอ/หลอกตา
- พื้นหลังมักดู “สวยเกินจริง” หรือไม่สัมพันธ์กับตัวแบบ
- ตัวอักษรบนป้าย, เสื้อผ้า, หรือสินค้า “อ่านไม่ออก” หรือบิดเบี้ยว
3.องค์ประกอบภาพไม่สัมพันธ์กัน
- เงาตกกระทบผิดทิศ
- สิ่งของอยู่ในตำแหน่งที่เป็นไปไม่ได้
4.ดวงตา/แสงสะท้อนผิดธรรมชาติ
- แววตาไม่มีจุดโฟกัส / แสงสะท้อนตาซ้ำซ้อน
วิธีสังเกต AI Deepfake (ใบหน้า/วิดีโอปลอม)
1.ลักษณะเด่นที่สังเกตได้
- ปากไม่ตรงเสียง
- น้ำเสียงไม่ตรงกับลักษณะบุคลิกของบุคคลนั้น
2.ตากระพริบผิดจังหวะ หรือไม่น่าเชื่อถือ
- บางคลิป AI ลืมใส่ “การกระพริบตา”
- ตาอาจกระพริบเร็วหรือไม่สัมพันธ์กับใบหน้า
3.ใบหน้าไม่คมเท่าส่วนอื่นในวิดีโอ
- มีอาการ “วูบวาบ” หรือ “ลอยหน้า” ขณะหันมุม
- ผิวหน้าเบลอ/แตก/ไม่ชัดขณะเคลื่อนไหว
4.แสงเงาไม่สมจริงบนใบหน้า
- เงาตกกระทบบนหน้าผิดมุมจากแสงจริง
- เงาคอไม่สัมพันธ์กับใบหน้าที่ตัดต่อ
อ่านบทความที่เกี่ยวข้องที่นี่
ตรวจสอบแล้ว : “มิจฉาชีพ” ใช้ AI Deepfake ปลอมข่าว “สรยุทธ” พิธีกรชื่อดัง โฆษณายาลดเบาหวาน : www.thaipbs.or.th/verify/content/2094
ตรวจสอบแล้ว : คลิป ฮุน เซน ลูบหัว “ภูมิธรรม” ที่แท้ GEN ด้วย AI : www.thaipbs.or.th/verify/content/2178
ตรวจสอบแล้ว: คลิปทหารกัมพูชา พร้อมอาวุธ เป็นภาพสร้างจาก AI : www.thaipbs.or.th/verify/content/2305
ตรวจสอบแล้ว : คลิป “สนามบินเทลอาวีฟ” ถูกถล่มหนัก แท้จริงสร้างจาก AI : www.thaipbs.or.th/verify/content/2473
ตรวจสอบแล้ว: คลิปไวรัล ‘เสก โลโซ ผมสั้น’ เป็นภาพปลอมที่สร้างด้วย AI : www.thaipbs.or.th/verify/content/2243
