Thai PBS Verify พบแหล่งที่มาข่าวปลอมจาก : Facebook
ภาพบันทึกหน้าจอแสดงโพสต์ของสื่อกัมพูชา อ้างทหารไทยลอบวางทุ่นระเบิด
Thai PBS Verify ตรวจสอบเพจเฟซบุ๊กชื่อ EAC News ซึ่งเป็นเพจสื่อของกัมพูชา ที่มีเนื้อหาส่วนใหญ่เกี่ยวข้องกับข่าวภายในประเทศ และข่าวสถานการณ์ไทย-กัมพูชา โพสต์คลิประบุ Thailand used landmines and secretly planted pmn-2 mines ซึ่งแปลได้ว่า ไทยใช้ทุ่นระเบิดและวางทุ่นระเบิด pmn-2 ไว้อย่างลับ ๆ ภายในคลิปดังกล่าวเป็นภาพชายในชุดสีน้ำเงินสวมหมวกลายพราง กำลังถือทุ่นระเบิดและวางลงไปในหลุม ก่อนที่คลิปดังกล่าวจะตัดไป โดยคลิปดังกล่าวถูกเผยแพร่เมื่อวันที่ 29 ส.ค. 68 ที่ผ่านมา ซึ่งหลังจากที่ถูกเผยแพร่ ทำให้มีผู้เข้าชมกว่า 880,000 ครั้ง และแชร์คลิปดังกล่าวไปกว่า 3,900 ครั้ง
คลิปปลอม
ผลการตรวจสอบด้วยเครื่องมือพบเสียงสร้างจาก AI
ทั้งนี้เมื่อเรานำคลิปดังกล่าวมาตรวจสอบผ่านเว็บไซต์ hivemoderation ซึ่งเป็นเครื่องมือตรวจสอบภาพ AI พบว่า ผลการตรวจสอบพบว่า 99.9% เป็นเสียงที่สังเคราะห์จาก AI
ผลการตรวจสอบด้วยเครื่องมือตรวจสอบภาพพบเสียงถูกสร้างจาก AI
คลิปจริงเป็นการเก็บกู้ระเบิดจากฝั่งกัมพูชา
ขณะที่จากการตรวจสอบกับ พ.อ. ริชฌา สุขสุวานนท์ รองโฆษกกองทัพบก ยืนยันกับทาง Thai PBS Verify ว่า คลิปดังกล่าวมาจากการปฏิบัติงานของ เรือโท ธวัชชัย หงษาปัญญา จาก หน่วยปฏิบัติการทุ่นระเบิดเพื่อมนุษยธรรมที่ 2 กองทัพเรือ (นปท.2 ทร.) ที่บันทึกคลิปไว้เมื่อวันที่ 22 ส.ค. 68 บริเวณห้วยตามาเรีย ภูมะเขือ ต.เสาธงชัย อ.กันทรลักษ์ จ.ศรีสะเกษ
พ.อ. ริชฌา สุขสุวานนท์ รองโฆษกกองทัพบก
จากภาพวิดีโอที่ทางฝ่ายกัมพูชาได้นำเสนอนั้น ถือเป็นการบิดเบือนความจริง เนื่องจากคลิปดังกล่าวเป็นการเก็บกู้วัตถุระเบิดที่ฝ่ายไทยตรวจพบ โดย นปท. ทร. ขออนุญาตนำเรียนข้อเท็จจริงดังต่อไปนี้
1. ภาพที่เกิดขึ้นเป็นภาพที่ถ่ายในวันที่ 22 ส.ค. 68 พื้นที่ฐานห้วยตามาเรีย
2. หลักการวางทุ่นระเบิดจะไม่มีการถอดชนวนหรือแก๊ปออกจากตัวระเบิด ซึ่งในคลิปวิดีโอนั้นจะเห็นได้ว่า เจ้าหน้าที่กำลังหมุนถอดชนวนหรือเเก็ป ออกจากทุ่นระเบิด PMN-2 ด้วยการหมุนทวนเข็มนาฬิกา ซึ่งเป็นการนิรภัยให้ระเบิดไม่ทำงาน แต่เมื่อถอดชนวนระเบิดแล้ว ในคลิปกลับก้มลงไปวางทุ่นระเบิดในหลุม จึงเป็นการกระทำที่ย้อนแย้งจากความเป็นจริงอย่างชัดเจน
คลิปจริง
คลิปการปฏิบัติงานของหน่วยปฏิบัติการทุ่นระเบิดเพื่อมนุษยธรรมที่ 2 กองทัพเรือ (นปท.2 ทร.) ที่บันทึกคลิปไว้เมื่อวันที่ 22 ส.ค. 68
บริเวณห้วยตามาเรีย ภูมะเขือ ต.เสาธงชัย อ.กันทรลักษ์ จ.ศรีสะเกษ
จุดสังเกตคลิปถูกตัดต่อและสร้างจาก AI
ด้าน ดร. วีระ สอิ้ง อาจารย์ประจำภาควิชาวิศวกรรมไฟฟ้าและคอมพิวเตอร์ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือ (มจพ.) ระบุว่า เมื่อนำคลิปออกมาเปรียบเทียบกันกับคลิปที่เจ้าหน้าที่เก็บกู้ระเบิดพบว่า ยังมีบางช่วงที่เหมือนถูกนำมาจากคลิปจริง แต่ก็มีจังหวะที่ชายในคลิปกำลังวางระเบิดลง จะเห็นภาพของวิดีโอมีการกระตุกเกิดขึ้น
ส่วนจุดต่อมาคือ ในจังหวะที่ชายในคลิปกำลังวางวัตถุลงไปบนพื้น สังเกตได้ว่าก่อนที่จะวางยังคงเห็นใบไม้อยู่บนพื้น ซึ่งบ่งบอกให้เห็นว่าบริเวณดังกล่าวไม่ได้มีการเจาะรูหรือขุดหลุม แต่เมื่อวางสิ่งของบางอย่างลง กลับเกิดรูขนาดใหญ่ขึ้นบนพื้นดินทันที ซึ่งถือเป็นสิ่งที่ผิดปกติ
ภาพแสดงจุดสังเกตดินที่ยังไม่ได้ถูกขุด (1) จังหวะวางที่ยังคงไม่มีหลุม (2) และหลุมที่เกิดขึ้นหลังจากการวาง (3) ซึ่งถือเป็นจุดที่ผิดปกติในคลิป
อย่างไรก็ตามยังมีสิ่งที่น่ากังวลเพิ่มเติม คือเมื่อผู้สร้างคลิปมีการนำคลิปจริงมาผสมกับคลิปที่ถูกสร้างด้วย AI เมื่อนั้นจะทำให้เครื่องมือตรวจสอบภาพ AI ลดประสิทธิภาพในการตรวจสอบลง เพราะเครื่องมือเหล่านี้ถูกออกแบบมาสำหรับตรวจสอบคลิป ว่ามีการ Generate มาทั้งหมดหรือไม่ แต่สำหรับคลิปปลอมคลิปนี้ เมื่อมีการนำบางส่วนที่เป็นคลิปจริง มาผสมกับคลิปปลอมที่ถูกสร้างขึ้น จึงทำให้เครื่องมือตรวจสอบไม่สามารถฟันธงได้ว่า คลิปดังกล่าวถูกสร้างจาก AI แบบ 100%
ดร. วีระ สอิ้ง อาจารย์ประจำภาควิชาวิศวกรรมไฟฟ้าและคอมพิวเตอร์ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือ (มจพ.)
เรื่องจริงเป็นอย่างไร?
สรุปได้ว่า ข่าวดังกล่าวเป็นข่าวปลอม เนื่องจากมีการ บิดเบือนข้อเท็จจริงและใช้สื่อที่ถูกตัดต่อร่วมกับเสียงจาก AI มาสร้างความเข้าใจผิด โดยคลิปดังกล่าวมาจากการปฏิบัติงานของ เรือโท ธวัชชัย หงษาปัญญา จากหน่วยปฏิบัติการทุ่นระเบิดเพื่อมนุษยธรรมที่ 2 กองทัพเรือ (นปท.2 ทร.) ซึ่งเป็นการเก็บกู้วัตถุระเบิดที่ฝ่ายไทยตรวจพบ บริเวณห้วยตามาเรีย ภูมะเขือ ต.เสาธงชัย อ.กันทรลักษ์ จ.ศรีสะเกษ ที่บันทึกคลิปไว้เมื่อวันที่ 22 ส.ค. 68
