ชวนเที่ยวเกาะไปเรียนรู้ภูมิปัญญาการหาปู ด้วยเครื่องมือประมงพื้นบ้าน นั่นคือ "หยองดักปูดำ" ที่เกาะปูยู ต.ปูยู อ.เมืองสตูล จ.สตูล พร้อมเข้าครัวปรุงเมนู "หลนกะทิบูดูปูดำ" และเมนูสูตรดั้งเดิม "ปูดำผัดสามรส
หลายคนอาจรู้จัก "ปูดำ" เป็นปูทะเลที่มีชื่อเสียงจากเกาะปูยู ต.ปูยู อ.เมืองสตูล จ.สตูล ซึ่งเป็นที่รู้จักกันดีในเรื่องของความอร่อยและความสดใหม่ แต่คุณรู้หรือไม่ว่า การจับปูดำนั้นมีวิธีการและภูมิปัญญาท้องถิ่นที่น่าสนใจมากมาย
ภัตตาคารบ้านทุ่ง ซึ่งตั้งอยู่ในจังหวัดสตูล ได้เปิดโอกาสให้นักท่องเที่ยวได้มาเรียนรู้วิธีการจับปูดำด้วยเครื่องมือพื้นบ้านที่เรียกว่า "หยองดักปูดำ" หรือ "ตังโกย" ซึ่งเป็นภูมิปัญญาที่สืบทอดกันมาแต่โบราณ ก่อนจะได้ลิ้มลองเมนูพื้นบ้านจากปูดำที่ทำโดยฝีมือของคนในพื้นที่
"หยองดักปูดำ" เป็นเครื่องมือประมงพื้นบ้านที่ชาวบ้านบนเกาะปูยูใช้ในการจับปูดำมาตั้งแต่โบราณ โดยจะใช้ในบริเวณป่าชายเลนที่มีน้ำทะเลท่วมถึง ซึ่งเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของปูดำ
กระบวนการทำ "หยองดักปูดำ" นั้นค่อนข้างง่าย โดยจะใช้วัสดุธรรมชาติ เช่น ไม้ไผ่ มาทำเป็นโครงสร้างคล้ายกับกรง และใช้เหยื่อวางไว้ภายใน เมื่อปูดำเข้ามากิน เหยื่อ ปูก็จะติดอยู่ภายในและไม่สามารถหนีออกมาได้
ช่วงเวลาที่เหมาะสมในการออกไปหาปูดำด้วย "หยองดักปูดำ" คือ ในช่วง "น้ำใหญ่" หรือช่วงเวลาขึ้น-แรม 14-3 ค่ำ เนื่องจากเป็นช่วงที่น้ำขึ้นสูงบริเวณป่าชายเลน ปูดำจะออกมาหาอาหารกันมาก ซึ่งช่วงเวลานี้จะเป็นช่วงที่เหมาะสมในการใช้ "หยองดักปูดำ" เพื่อจับปูดำได้มากที่สุด
หลังจากได้เรียนรู้วิธีการหาปูดำด้วยภูมิปัญญาชาวบ้านแล้ว ต่อไปเรามาดูกันว่าชาวบ้านนำปูดำที่ได้มานั้นไปปรุงเป็นเมนูอาหารอร่อย ๆ กันอย่างไร
เมนูนี้ใช้ปูดำเป็นวัตถุดิบหลัก นำไปปูดำ ไปล้างน้ำสะอาด จากจัดเตรียมน้ำกะทิด้วยการปอกมะพร้าว ขูดมะพร้าวแล้วคั้นกะทิ แล้วจึงซอยหอมแดง หั่นตะไคร้และบุบ ซอยใบมะกรูด เพื่อจัดเตรียมวัตถุดิบให้พร้อม จากนั้นตั้งกระทะใส่น้ำ เรียงปูดำในซึ้ง นึ่งราว 20 นาที เมื่อปูนึ่งสุกได้ที่ให้เทน้ำ แล้วนำปูนึ่งไปน็อคน้ำแข็ง ซอยพริกชี้ฟ้า เด็ดพริกขี้หนู บุบหอมแดง นำข่าไปเผา แกะเนื้อปูดำนึ่ง บุบก้ามปู
จากนั้นค่อยเตรียมทำหลนกะทิด้วยการตั้งกระทะใส่ส่วนผสมของเมนูทั้งหมดลงไป เริ่มจากกะทิ ตะไคร้ ข่า หอมแดงบุบ แล้วปิดท้ายด้วยใส่ปูดำ ตามด้วยก้ามปูและพริกชี้ฟ้าซอย หอมแดงซอย และใบมะกรูดซอย ก่อนใส่พริกขี้หนู ราดหัวกะทิ ตกแต่งเพื่อกินคู่กันด้วยลวกผักปีใหญ่ (ผักปรง) ก็เป็นอันเสร็จสิ้น
นอกจากการนำปูดำมานึ่งอย่างเมนูแรกแล้ว ชาวบ้านยังนำมาผัดกับเครื่องปรุงต่าง ๆ เป็นเมนูผัดที่รสชาติเข้มข้นและน่ารับประทาน โดยจะใช้เครื่องปรุงหลัก 3 รส ได้แก่ รสเปรี้ยว จากมะขามเปียก, รสหวาน จากน้ำตาลทราย และรสเค็ม จากเกลือ ผสมกับกระเทียม พริกขี้หนู หอมใหญ่ และพริกชี้ฟ้า เพื่อให้ได้รสชาติที่ลงตัว
ไม่ว่าจะเป็นเมนู "หลนกะทิบูดูปูดำ" หรือ "ปูดำผัดสามรส" ต่างก็เป็นเมนูพื้นบ้านที่ชาวบ้านบนเกาะปูยูได้สร้างสรรค์ขึ้นมา โดยใช้ปูดำเป็นวัตถุดิบหลัก และผสมผสานกับเครื่องเทศและวัตถุดิบพื้นบ้านอื่นๆ เพื่อให้ได้รสชาติที่กลมกล่อม น่าลิ้มลอง ซึ่งสะท้อนถึงภูมิปัญญาและความเชี่ยวชาญของคนในท้องถิ่นเป็นอย่างดี
ถ้าคุณกำลังมองหาประสบการณ์ใหม่ๆ ในการลิ้มลองอาหารพื้นบ้านจากปูดำ ลองแวะมาที่ภัตตาคารบ้านทุ่ง ใน จ.สตูล เพื่อเรียนรู้วิธีการหาปูดำด้วยภูมิปัญญาชาวบ้าน และลิ้มลองเมนูพื้นบ้านอร่อยๆ จากปูดำแล้วล่ะ !
ติดตามชมได้ในรายการ ภัตตาคารบ้านทุ่ง ตอน หยองดักปูดำ วันเสาร์ที่ 1 มีนาคม 2568 เวลา 16.05 - 16.30 น. ทางไทยพีบีเอส หรือรับชมผ่านทีวีออนไลน์ทาง www.thaipbs.or.th/Live
ภัตตาคารบ้านทุ่ง
มื้อสุดฟิน กินบนดอย
หอมชู
มะเขือเทศต้น
"ต้มยำกุ้ง" มรดกไทย มรดกโลก
มะนาวเพชรบุรี
หอยท้ายเภา
บอนกลัก
หยองดักปูดำ
หอยไม้ไผ่
ชมพู่มะเหมี่ยว
มะตูมไข่
ตำนานดิน
ชำมะเลียง
ข้าวโพดเทียนบ้านเกาะ
ตอนพิเศษ รสชาติที่หายไป ปีที่ 2
ลำพู
ผักโขมบ้าน
มะพร้าวไฟ
กล้วยงาช้าง
มะม่วงอกร่องเสม็ดงาม
ลูกตำลึง
ปลากะเตา
ส้มลม
กล้วยหอมทองเพชรบุรี
ปลานวลจันทร์ทะเล
ภัตตาคารบ้านทุ่ง
มื้อสุดฟิน กินบนดอย
หอมชู
มะเขือเทศต้น
"ต้มยำกุ้ง" มรดกไทย มรดกโลก
มะนาวเพชรบุรี
หอยท้ายเภา
บอนกลัก
หยองดักปูดำ
หอยไม้ไผ่
ชมพู่มะเหมี่ยว
มะตูมไข่
ตำนานดิน
ชำมะเลียง
ข้าวโพดเทียนบ้านเกาะ
ตอนพิเศษ รสชาติที่หายไป ปีที่ 2
ลำพู
ผักโขมบ้าน
มะพร้าวไฟ
กล้วยงาช้าง
มะม่วงอกร่องเสม็ดงาม
ลูกตำลึง
ปลากะเตา
ส้มลม
กล้วยหอมทองเพชรบุรี
ปลานวลจันทร์ทะเล