หม้อข้าวหม้อแกงลิง ไม้สวยกินได้ราคาดี

ออกอากาศ26 ต.ค. 68

หม้อข้าวหม้อแกงลิงคืออะไร?

พืชกินแมลงชนิดหนึ่งที่มีลักษณะพิเศษคล้ายหม้อมีฝาปิด ในภาษาอังกฤษหรือภาษาละตินเรียกว่า Nepenthes ชื่อของพืชชนิดนี้มีที่มาจากการที่ลิงในป่ามักจะไปดื่มน้ำจากกระป๋องของต้นไม้ชนิดนี้ จึงได้ชื่อว่า "หม้อข้าวหม้อแกงลิง"

ส่วนที่เราเห็นเป็นรูปหม้อนั้นไม่ใช่ผลไม้หรือลูก แต่เป็นใบที่วิวัฒนาการมาเป็นพิเศษ เพื่อใช้ในการดักจับแมลงมาเป็นอาหาร ปัจจุบันพืชชนิดนี้กำลังใกล้สูญพันธุ์ เนื่องจากถูกมองว่าเป็นวัชพืชในหัวไร่ปลายนาและถูกกำจัดทิ้ง

กลไกการดักแมลงของหม้อข้าวหม้อแกงลิง

ระยะเริ่มแรก: ฝาหม้อจะปิดสนิทและมีการสร้างน้ำสะอาดขึ้นมาภายในประมาณ 1 ใน 3 ของหม้อ
เมื่อเปิดฝา: จะมีต่อมกลิ่นหรือฟีโรโมนที่ดึงดูดแมลง โดยเฉพาะมด ให้คิดว่ามีอาหารอยู่ข้างบน
พื้นผิวลื่น: บริเวณปากหม้อมี "แว็กซ์" ที่ลื่นมาก ทำให้แมลงไต่ขึ้นไม่ได้และตกลงไปในน้ำ
การย่อยอาหาร: แมลงที่ตายจะถูกย่อยเป็นปุ๋ย ผ่านรูพรุนที่เรียกว่า "ออสโมซิสโซน" สารอาหารจะถูกดูดขึ้นไปตามสายดิ่งเพื่อเลี้ยงต้น

หม้อข้าวหม้อแกงลิงกินได้จริงหรือ?

คำตอบคือ กินได้! โดยเฉพาะสายพันธุ์พื้นเมืองที่มีเปลือกบางอ่อน เช่น สายพันธุ์มิราบิลิส (Mirabilis)

วิธีการเลือกหม้อที่เหมาะสมรับประทาน

เลือกหม้อที่ยังไม่เปิดฝาหรือเพิ่งเปิดฝาใหม่ๆ
เลือกหม้อที่อ่อนและเปลือกบาง ไม่แก่จนเกินไป
หลีกเลี่ยงหม้อที่เปิดฝานานแล้ว เพราะอาจมีแมลงและสิ่งสกปรกปะปน

รสชาติของหม้อข้าวหม้อแกงลิง

น้ำในหม้อ: จืดๆ ไม่มีรสชาติอะไร สะอาด
เนื้อหม้อ: คล้ายผัก มีรสฝาด ๆ เล็กน้อย ไม่ขม สามารถจิ้มน้ำพริกกินได้

เมนูอาหารจากหม้อข้าวหม้อแกงลิง

1. ข้าวเหนียวหม้อแกงลิง : ขนมพื้นเมืองที่คนใต้กินกันเป็นประเพณี คล้ายข้าวหลาม โดยใช้ข้าวเหนียวนึ่งร่วมกับหม้อข้าวหม้อแกงลิง มีรสหอมหวาน อร่อย

2. หม้อข้าวหม้อแกงลิงชุบแป้งทอด : นำหมาล้างให้สะอาด เขี่ยแมลงออก แล้วชุบแป้งทอดกรอบ ๆ กินคู่กับส้มตำ

3. เกี๊ยวหม้อทอด : สอดไส้หมูสับ แล้วชุบแป้งทอด มีความกรอบนอกนุ่มใน

วิธีปลูกหม้อข้าวหม้อแกงลิงแบบประหยัด

เก็บเมล็ด: ฝักแก่จะเป็นสีน้ำตาล มีเมล็ดประมาณ 400 เมล็ดต่อฝัก เมล็ดมีลักษณะเป็นเส้นฝอยบาง
วัสดุปลูก: ใช้ขุยมะพร้าวแทนสแฟกนัมมอส ช่วยลดต้นทุนจาก 300 บาทเหลือเพียง 3 บาท
การหว่าน: โรยเมล็ดลงบนขุยมะพร้าวที่แช่น้ำให้ชุ่ม
ระยะเวลา:
- พันธุ์ไทยงอกประมาณ 1 เดือน
- พันธุ์ต่างประเทศอาจใช้เวลา 3-4 เดือน

การดูแล

รดน้ำ: วันละครั้ง ประมาณ 20 นาที (ใช้น้ำมาก)
ปุ๋ย: ใช้ปุ๋ยทางใบ 2 อาทิตย์ต่อครั้ง
ย้ายกระถาง: เมื่ออายุประมาณ 1 ปี จึงย้ายลงกระถาง 3 นิ้ว
ขายได้: เมื่ออายุครบ 1 ปี 3 เดือน

สภาพแวดล้อมที่เหมาะสม

แสงแดด: ชอบแดดตรง
น้ำ: ต้องการน้ำมาก โดยเฉพาะหน้าฝน
ความชื้น: ควรมีสแลนช่วยคุมความชื้น
ฤดูกาล: หน้าฝนเป็นฤดูที่สวยที่สุด หน้าหนาวโตช้า

ประโยชน์และคุณค่าของหม้อข้าวหม้อแกงลิง

ด้านอาหาร

เป็นอาหารพื้นบ้านที่มีมาแต่โบราณ
มีสารอาหารและแร่ธาตุ
รสชาติเป็นเอกลักษณ์

ด้านยา

น้ำในหม้อมีคุณสมบัติฆ่าเชื้ออ่อนๆ
คนโบราณใช้ล้างตา ล้างหู รักษาอาการอักเสบ
กำลังมีการวิจัยเพิ่มเติม

ด้านสิ่งแวดล้อม

ช่วยควบคุมแมลง
เป็นส่วนหนึ่งของระบบนิเวศ
การปลูกช่วยอนุรักษ์พันธุ์พืชหายาก

ด้านเศรษฐกิจ

สร้างรายได้ให้เกษตรกร
เป็นไม้ประดับที่สวยงามและมีราคา
ดึงดูดนักสะสมและนักพัฒนาพันธุ์

ราคาหม้อข้าวหม้อแกงลิงในท้องตลาด

พันธุ์พื้นเมือง

กระถาง 3 นิ้ว: 20-40 บาท
กระถาง 4 นิ้ว: 40-50 บาท
กระถาง 6 นิ้ว: 100-200 บาท

พันธุ์พิเศษ

พันธุ์นำเข้าจากมาเลเซีย อินโดนีเซีย: 7,000-8,000 บาท (ขายเป็นใบ)
พันธุ์ลูกผสมพิเศษ: หลักพัน - หลักหมื่นบาท
พันธุ์หนึ่งเดียวในโลก: 40,000-50,000 บาท

สรุป: อนาคตของหม้อข้าวหม้อแกงลิงในประเทศไทย

หม้อข้าวหม้อแกงลิงเป็นพืชมหัศจรรย์ที่มีทั้งความสวยงาม คุณค่าทางอาหาร และความสำคัญต่อระบบนิเวศ การที่มีผู้คนอย่างคุณประกิจและคุณบีที่อุทิศตนเพื่ออนุรักษ์และพัฒนาพันธุ์ไม้ชนิดนี้ ไม่เพียงช่วยรักษาพันธุ์พืชที่ใกล้สูญพันธุ์ไว้ แต่ยังสร้างอาชีพและความมั่นคงทางเศรษฐกิจให้กับตนเองและชุมชนอีกด้วย

การทำให้หม้อข้าวหม้อแกงลิงเข้าถึงง่ายและราคาประหยัดผ่านการใช้วัสดุท้องถิ่นอย่างขุยมะพร้าว ทำให้คนทั่วไปสามารถเริ่มต้นปลูกได้ และเมื่อผู้คนเห็นคุณค่า ก็จะช่วยกันอนุรักษ์พืชชนิดนี้ไว้สืบไป

สำหรับใครที่สนใจลองปลูกหม้อข้าวหม้อแกงลิงดูสักต้นก็ไม่เสียหาย เริ่มต้นง่าย ๆ ด้วยพันธุ์พื้นเมืองราคาไม่แพง รดน้ำสม่ำเสมอ และคอยดูแลด้วยความรัก คุณก็จะได้ทั้งไม้ประดับสวยงามและผักที่กินได้ในต้นเดียวกัน!

ติดตามชมรายการมหาอำนาจบ้านนา วันอาทิตย์ที่ 26 ตุลาคม 2568 เวลา 16.05 - 16.30 น. ทางไทยพีบีเอส

แท็กที่เกี่ยวข้อง: