การกินอาหารไม่ใช่เพียงแค่การเติมพลังงานให้กับร่างกาย แต่เป็นการเลือกกินที่ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและระบบนิเวศของโลกใบนี้ การกินอย่างยั่งยืนจึงเป็นแนวทางที่สำคัญที่ทุกคนควรให้ความสนใจ
การกินอย่างยั่งยืนหมายถึง การเลือกบริโภคอาหารที่มีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมน้อยที่สุด โดยคำนึงถึงแหล่งที่มาของอาหาร วิธีการผลิต และผลกระทบต่อระบบนิเวศ ดังที่นักกีฬาดำน้ำ อย่างทราย สิรณัฐ สก๊อต ได้กล่าวไว้ว่า "ถ้าเราทิ้งขยะในแหล่งอาหารของเรา อาหารที่เรากินก็เป็นอาหารขยะ"
เริ่มต้นจากการเข้าใจปัญหาของระบบการผลิตอาหาร ปัญหาใหญ่ของทะเลไทยในปัจจุบันไม่ใช่ชาวประมงพื้นบ้าน แต่เป็นชาวประมงนายทุนที่ใช้วิธีการทำลายล้างทรัพยากรทะเล การใช้ไฟล่อปลาได้ตลอดเวลา และการใช้อวนถี่เกินไป ทำให้ไม่มีช่องวา "ถ้าเกิดเราไม่มีช่องว่างปล่อยให้ปลาเล็กปลาน้อยรอด มันไม่มีใครที่จะมาฟื้นฟูประชากรปลาต่อ"
การกินอย่างยั่งยืนยังหมายถึงการสนับสนุนชุมชนท้องถิ่น การเลือกซื้อไข่จากเกษตรกรรายย่อยที่เลี้ยงไก่แบบฟรีเรนจ์ (Free Range) และออร์แกนิก ทำให้ไก่ "เดินเล่นบนภูเขาแล้วก็ร้องเพลงกันระหว่างที่เขาเอ็นจอยกับชีวิตเขา" ไม่เพียงแต่ได้อาหารที่มีคุณภาพ แต่ยังช่วยเหลือเกษตรกรรายย่อยอีกด้วย
การกินอย่างยั่งยืนเน้นการบริโภคอาหารตามฤดูกาล เช่น การกินมะม่วงในช่วงเดือนเมษายน - พฤษภาคม การกินตามธรรมชาติทำให้ได้คุณค่ามากกว่า และยังได้รับสารอาหารที่เข้มข้นที่สุด
การเลือกผลิตภัณฑ์ท้องถิ่น "ไม่ต้องกินอาโวคาโดจากเม็กซิโก อาโวคาโดจากเชียงใหม่ก็น่าจะดีพอเหมือนกัน" การเลือกกินของในประเทศจะช่วยลดการขนส่งและสนับสนุนเกษตรกรไทย
การกินอย่างยั่งยืนไม่จำเป็นต้องเป็นมังสวิรัติ แต่ควรเลือกแหล่งโปรตีนที่มีคุณภาพ เช่น ไข่จากไก่ที่เลี้ยงแบบธรรมชาติ หรือปลาจากแหล่งที่สะอาด การหลีกเลี่ยงอาหารทะเลจากพื้นที่ที่มีมาตรฐานการจับไม่ดี
การกินเน้นความหลากหลาย กินถั่วหลากหลายพันธุ์ เพราะอะมิโน แอซิด ในถั่วแต่ละชนิดมีไม่เหมือนกัน การใช้ข้าวหลายสีและเก็บเกี่ยวผักผลไม้ที่หลากหลาย จะช่วยรักษาความสมดุลของระบบนิเวศ
เริ่มต้นจากการเข้าใจว่า "ทุกอย่างที่เราใช้ในชีวิตประจำวันมีที่มาที่ไปจากแหล่งธรรมชาติ" การเลือกใช้เกลือทะเลจากทะเลที่สะอาด การหลีกเลี่ยงอาหารแปรรูปมากเกินไป และการสนับสนุนการเกษตรออร์แกนิก
คำนึงถึงบทบาทของสัตว์ในระบบนิเวศ แม้แต่ฉลามที่ "มีบทบาทในระบบนิเวศ เขาจะกินซากวาฬซากต่าง ๆ ที่ตกค้างเหลืออยู่ ซึ่งเป็นบทบาทที่สำคัญในมหาสมุทร"
การเปลี่ยนวิถีเริ่มจากการตัดสินใจเลือกซื้อ การเลือกซื้อแบบอินทรีย์ มากกว่าอาหารแปรรูป (Processed food) และการอ่านฉลากและเข้าใจที่มาของอาหาร
การกินอย่างยั่งยืนในการปรุงอาหารคือการใช้วัตถุดิบธรรมชาติ เช่น การ "ใช้น้ำผัดอย่างเดียว" แทนการใช้น้ำมัน การใช้ผลไม้แห้งแทนน้ำตาล และการใช้เครื่องเทศธรรมชาติ
การกินอย่างยั่งยืนมอบประโยชน์ต่อสุขภาพมากมาย การเลือกอาหารที่มีคุณภาพ ปลอดสารเคมี และมีสารอาหารครบถ้วน จะช่วยให้ร่างกายแข็งแรงและมีพลังงานที่ดี
ช่วยลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก ลดการใช้น้ำ และช่วยรักษาความหลากหลายทางชีวภาพ "เราสามารถเลือกความสะดวกของคุณให้มันสะดวกกับธรรมชาติได้ด้วย"
การกินอย่างยั่งยืนไม่ใช่เรื่องยากหรือต้องเปลี่ยนแปลงชีวิตอย่างรุนแรง แต่เป็นการปรับเปลี่ยนความคิดและพฤติกรรมเล็ก ๆ น้อย ๆ ในชีวิตประจำวัน "วิถีของเราค่อนข้างที่จะเป็นมิตรกับธรรมชาติอยู่แล้ว" เราเพียงแต่ต้องกลับมาใส่ใจและเลือกสิ่งที่ดีที่สุดสำหรับทั้งตัวเราเองและโลกใบนี้
การกินอย่างยั่งยืนคือการ "กินเพื่อชีวิตที่ดีของเราและความยั่งยืนของโลก" เป็นการลงทุนในอนาคตที่ดีกว่าสำหรับคนรุ่นต่อไป และการรักษาทรัพยากรธรรมชาติที่มีค่าของประเทศไทย
ติดตามได้ในรายการกินอยู่คือ วันเสาร์ที่ 9 สิงหาคม 2568 เวลา 16.30 - 17.00 น. ทางไทยพีบีเอส หรือรับชมทีวีออนไลน์ทาง www.thaipbs.or.th/Live
กินอยู่คือ

อาหารอินเดียเพิ่มภูมิคุ้มกัน

น้ำพริกไม่ง้อครก

อาหารไทยชื่อแปลก

อาหารไม่เหลือทิ้ง

ไอศกรีมจากข้าวไทย

อาหารจากป่าชายเลน

กินไก่และไข่อย่างยั่งยืน

สารพัดยำรสแซ่บ

สูตรเด็ดหมักเนื้อ

กินให้หมดจาน

จานเด็ดเมืองแพร่

บูสภูมิคุ้มกันทั้งร่างกาย

จานเมนูปลาแสนอร่อย
ชาบูสารพัดผักพื้นบ้านไทย
กินดีแบบนักกำหนดอาหาร
เลือกกินปลาอินทรีจากประมงพื้นบ้าน
อาหารถิ่นเวียงจันทน์
ผักชูรส (อร่อย)
หน่อไม้หน้าฝน
ลดอาหารแปรรูปขั้นสูง
มื้ออาหารแสนสุข
เลือกกินไก่วิถีอินทรีย์
กินอยู่คือ

อาหารอินเดียเพิ่มภูมิคุ้มกัน

น้ำพริกไม่ง้อครก

อาหารไทยชื่อแปลก

อาหารไม่เหลือทิ้ง

ไอศกรีมจากข้าวไทย

อาหารจากป่าชายเลน

กินไก่และไข่อย่างยั่งยืน

สารพัดยำรสแซ่บ

สูตรเด็ดหมักเนื้อ

กินให้หมดจาน

จานเด็ดเมืองแพร่

บูสภูมิคุ้มกันทั้งร่างกาย

จานเมนูปลาแสนอร่อย
ชาบูสารพัดผักพื้นบ้านไทย
กินดีแบบนักกำหนดอาหาร
เลือกกินปลาอินทรีจากประมงพื้นบ้าน
อาหารถิ่นเวียงจันทน์
ผักชูรส (อร่อย)
หน่อไม้หน้าฝน
ลดอาหารแปรรูปขั้นสูง
มื้ออาหารแสนสุข
เลือกกินไก่วิถีอินทรีย์